Güneş lekeleri cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkan kahverengi lekelerdir. Çoğu insanın şikayetçi olduğu güneş lekelerinden bazı önlemlerle korunmak mümkün. Peki var olan güneş lekeleri nasıl geçer? Kimlerde daha sık görülür? Dermatolog Uzm. Dr. Melda Özekinci güneş lekeleri hakkında merak edilenleri anlattı.
GÜNEŞ LEKELERİ NEDEN OLUŞUR?
Güneşten gelen Ultraviole A ve Ultraviole B ışınları cildin yapısını etkileyerek cilt hastalıklarına sebep olur. Kısa zaman sonra güneş yanığı, bronzlaşma, kahverengi lekeler ve hiperkeratoz dediğimiz ciltte kalınlaşma ve kabalaşma ortaya çıkar. Cilde rengini veren melanin pigment hücrelerinin bir bölgede yoğunlaşması cilt lekelerine neden olur.
Yani melanin pigmentinin bir bölgede yoğunlaşması fazla güneşlenmekten de kaynaklanabilmektedir. Bu güneş lekelerin yoğunluğu zamanla azalabilir. Ama cilt güneşe maruz kalmaya devam ettikçe hem yeni lekeler oluşur hem de var olan lekeler daha da koyulaşır. Uzun dönemde ise cilt yaşlanması ve cilt kanseri ortaya çıkabilir.
GÜNEŞ LEKELERİ HER YAŞTA GÖRÜLEBİLİR Mİ?
Genellikle 20’li yaşlardan sonra ortaya çıkar. Özellikle bayanlarda 20-40 yaş arası daha sık görülür. Erkeklerde daha az gözlenir. Koyu tenli kişilerde açık tenlilere oranla daha fazla ortaya çıkar.
GÜNEŞ LEKELERİNDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALI?
Yaz ya da kış demeden bütün mevsimlerde mutlaka güneş koruyucu krem kullanılmalıdır. Ayrıca güneşten koruyucu kıyafetler giyilmeli, geniş şapka takılmalı ve her zaman gölgede durmanız gereklidir. Kullanmanız gereken size uygun güneş koruyucu kremleri doktor tavsiyesi üzerine almanız daha sağlıklı olacaktır. Bunlara dikkat edilmediği taktirde hangi tedavi yöntemi kullanılırsa kullanılsın lekenin yinelenmesi ve artması kaçınılmaz oluyor.
KOYU TENLİ KİŞİLERDE DE GÜNEŞ LEKESİ OLUŞABİLİR Mİ?
Koyu cilt rengine sahip kişilerde leke oluşması daha fazla görülür. Özellikle de leke tedavisi yapıldıktan sonra da lekenin tekrar ortaya çıkma ihtimali daha fazladır. Bu yüzden de tedavi bitiminden sonra da leke oluşumunu baskılamak adına E vitamini ve A vitamini içeren kremlerin kullanılmasına devam edilmelidir. Ayrıca güneş koruyucu krem tercih ederken de geniş spektrumlu hem UVA hem de UVB ikisi bir arada kimyasal bariyer içermeli bir de fiziksel koruyucu dediğimiz görünür ışıktan da koruyuculuk sağlayan demir oksit içeren fiziksel bariyer özellikteki bir güneş kremi seçilmelidir.
AÇIK TENLİLER GÜNEŞ LEKELERİ İÇİN NASIL ÖNLEMLER ALMALI?
Cilt rengi beyaz olan sarışın ve kızıllarda daha az lekelenme sorunu olmakla beraber bu kişilerde bronzlaşma olmadığı için direk güneş yanıkları oluşabilmektedir. Eğer güneş koruyucu krem kullanmazlarsa yanık riskinden dolayı zamanla cilt kanseri riski artmaktadır.
GÜNEŞ LEKESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR? KALICI BİR TEDAVİ YÖNTEMİ VAR MI?
Birçok tedavi yöntemleri olmakla birlikte hepsinin etki mekanizmaları birbirinden farklıdır. Bu tedavilerin başında sürülerek kullanılan leke kremleri, ağızdan alınan antioksidan ilaçlar, lazer cihazları ve kimyasal peeling tek başına veya kombine olarak verilmektedir. Sürülerek kullanılan kremlerin başında hidrokinon gelir. Diğerleri L-askorbik asit, kojik asit, butilresorsinol, traneksamik asit, niasinamid, linoleik asit, vitamin E ve karoten…
Leke tedavisinde kullanılan farklı lazerler bulunmaktadır. Cildin en üst tabakasını soyan fraksiyonel lazerler, renk hücresi dediğimiz melanini hedef alan Q anahtarlı NdYag lazerler ve yoğunlaştırılmış ışık kaynakları olan IPL ya da mavi ışık fotodinamik cihazları en sık kullanılan ışık sistemleridir. Son yıllarda microneedle fraksiyonel radyofrekans sistem ile de cilt soyulmadan hem sivilce hem de lekelerde etkili bir tedavi yapılmaktadır.
Tüm leke tedavi metodlarında leke tedavisi yapıldıktan sonra aynı bölgede tekrar leke ortaya çıkması düşük bir ihtimalde olsa vardır. Bu yüzden yaz ve kış sürekli en az 30 SPF olan bir güneş koruyucu krem kullanılmalı ve leke oluşumunu baskılamak için E vitamini ya da C vitamini içeren kremlerin kullanılmasına devam edilmesi gerekmektedir. Ayrıca güneş koruyucu krem tercih ederken de geniş spektrumlu hem UVA hem de UVB ikisi bir arada kimyasal bariyer içermeli bir de fiziksel koruyucu dediğimiz görünür ışıktan da koruyuculuk sağlayan demir oksit içeren iziksel bariyer özellikte ki bir güneş kremi seçilmelidir.
YAZIN TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ? UYGUN BİR TEDAVİ YÖNTEMİ VAR MI?
Cilt lekeleri denince akla ilk gelen güneş lekeleri olsa da lekeler; bronzlaşmak amacıyla solaryum ışığına maruz kalmak, gebelik, doğum kontrol ilaçları alımı sonrasında yara ya da yanık sonrası yeni iyileşen deride güneşin etkisiyle ve yine bazı cilt hastalıkları nedenleri ile de oluşuyor. Kış mevsimi bu lekelerin tedavisi için en uygun dönem olarak görülmektedir.
Oluşmuş lekelerin tedavisinde mutlaka dermatoloji uzmanı doktoruna başvurulması gerekmektedir. Lekenin yapısına, cilt rengine ve mevsime göre tedavi planının oluşturulması önemlidir. Leke tedavisinde ilk adım, tedavi boyunca güneşten korunmanın devam etmesidir. Hastaların bir kısmında bazı leke açıcı kremler yeterli olurken, bazı hastalarda peeling veya lazer gibi işlemlere ihtiyaç duyulur. Bu amaçla en sık uygulanan işlem, meyve asitleri ile yapılan glikolik asit salisilik asit kimyasal peelinglerdir. 2-4 hafta aralar ile yapılan peelingler derinin üst tabakalarındaki lekeli bölgenin pullanıp dökülerek soyulmasını sağlarlar. Bu kimyasal peeling işlemi sadece ve sadece kış aylarında yapılabilmektedir.
GÜNEŞ LEKELERİNİ GİDEREBİLECEK DOĞAL YÖNTEMLER VAR MI?
Bitkisel doğal yollardan leke için kullanılan ürünler, yulaf ezmesi, Soya, yeşil çay, meyan kökü, yaban mersini, vitamin B3, kahve üzümü, yeşil çay, dut, üzüm çekirdeği, vitamin C, çin otları, Aloe vera, salatalık, longan tohumu ve ahududu.
Hazırlayan: Mine Bozkurt