Ağrılı şişlik olan ekleminizden doktorunuz bir miktar sıvı alır ve bu basit bir şekilde incelemeye gönderilir. Bu sıvının içinde ürik asit kritallerinin olması gut tanısı koydurur. Ayak baş parmak ekleminiz olmak üzere en az 1 ekleminizde ağrılı şişlik varsa, şikayetleriniz ara ara alevleniyor ve alevlenme dönemleri arasında tamamen geçiyorsa ve kan testinizde ürik asit düzeyiniz yüksekse eklem arasından sıvı alınmadan da tanı konulabilir.
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Aslı Doğruk Ünal ve Uzman Diyetisyen İpek Ağaca Özger konu hakkında bilgiler verdi.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Gutun neden olduğu ağrı ve şişliğe iyi gelen birkaç ilaç vardır. Eğer daha önce denediğiniz ve iyi geldiğini gördüğünüz bir ilaç varsa her zaman elinizin altında bulundurmanızda fayda vardır, böylece alevlenme hissettiğiniz anda alabilirsiniz. Semptomlar olmaya başladığınız anda ne kadar erken alırsanız o kadar etkisi hızlı başlar. Gut atağında en çok kullanılan ilaçlar steroid olmayan anti-inflamatuarlar, kolşisin ve steroiddir. Başlangıçta hangi tedavinin sizin için uygun olduğunun mutlaka doktorunuzun muayenesi sonrasında karar verilmesinde fayda vardır.
Yine ileride olabilecek gut ataklarını engelleyen ilaç tedavileri de mevcuttur. Özellikle sık ve şiddetli atağı olan hastalara önerilir. Bu ilaç grupları genel olarak kanda ürik asit düzeyini azaltarak işe yararlar. Fakat hastalığın tedavisine bu ilaçlarla başlarsanız gut atağının şiddetlenmesine neden olabilirsiniz. O nedenle doktorunuz tarafından kan tahlileriniz ve mauyeneniz ile yakın takip edilerek doz ayarlanması ve sonrasında da atak görülmemesi için idame dozun ayarlanması gerekir.
GUT ATAĞINI AZALTMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Kilo fazlalığınız varsa kilo vermek kesinlikle hastalığın rahatlamasını sağlar. Özellikle sağlıklı beslenme programı hem kilo vermenize yardım eder hem de daha sağlıklı olmanızı sağlar. Sağlıklı beslenme yanında yeterli su içilmesi önemlidir. Yine gut atağının alevelenmesine neden olacak şekerli ve alkollü içeceklerden uzak durmakda fayda vardır.
Genelde gut olan hastaların çoğunluğunda kalp hastalığı, hipertansiyon, obezite ve böbrek sorunları vardır. Guta ek bu hastalıklardan biri eşlik ediyorsa hem doktorunuzun hem diyet uzmanınızın medikal ve diyet tedavinizi koordineli düzenlemesi gerekir.
GUT HASTALIĞI NEDİR?
Gut, kandaki ürik asit düzeylerinin yükselmesinden ya da böbreklerden atımının az olmasından ya da vücutta ürik asit haline dönüşen pürinlerin bazı yiyeceklerle fazla miktarda alınmasından kaynaklanır. Ani nöbetler halinde gelişir ve şiddetli ağrı yapar özellikle ayak başparmağı ve diz eklemlerinde görülür. Ani ve yoğun ağrı veya gut atakları, ayağın yanıyormuş gibi hissedilmesine neden olur.
Gut Hastalığının Nedenleri;
Pürinlerin parçalanmasıyla kanınızda ürik asit birikmesi gut oluşumuna neden olur. Kan ve metabolizma bozuklukları veya dehidrasyon gibi belirli koşullar vücudunuzun çok fazla ürik asit üretmesine neden olur.
1. Böbrek, tiroid problemi veya kalıtsal bir rahatsızlık, vücudunuzun ürik asidi atmasını zorlaştırabilir.
2. Orta yaşlı bir erkek veya menopoz sonrası kadınlarda
3. Gut hastası ebeveynler, kardeşler veya diğer aile üyelerinde gut hastalığı varsa
4. Alkol tüketimi durumuda
5. Düretikler ve siklosporin gibi ilaçlar alındığında
6. Yüksek tansiyon, böbrek hastalığı, tiroid hastalığı, diyabet veya uyku apnesi gibi bir durumun varlığında gut olma olasılığı yüksektir.
GUT HASTALIĞININ TEDAVİSİ
Gut tedavi edilmezse sonunda artrite yani eklem iltihabına yol açabilir. Bu ağrılı durum eklemlerin kalıcı olarak hasar görmesine ve şişmesine neden olabilir. Doktorların önerdiği tedavi planı, gutun evresine ve şiddetine bağlı olacaktır.
Gut hastalığında akut ataklar sırasında ve ataklar arasındaki dönemlerde ayrı ayrı tedavi yöntemleri uygulanır. Ağrıların yoğun yaşandığı akut dönemlerde antiinflamatuar ilaçlar kullanılır.
Hastalığın gidişatına göre ilaç tedavisinde kullanılan ilaçlar değiştirilebilir. Kandaki ürik asit miktarı aşırı yüksek ise idrarla ürik asit atımını artıran ilaçlar kullanılabilir. Akut dönemde hastaların istirahat etmeleri önerilir. Fiziksel aktivite, atakların şiddetini artırabilir. Gut hastalığında ilaç tedavisi kadar diyet tedavisi de oldukça önemli rol oynar. Gut hastalığı tedavisi için hastaların diyetisyen tarafından hazırlanan özel bir diyete uymaları, bol su tüketmeleri ve hafif egzersiz programları ile yaşam kalitelerini artırmaları önerilmektedir.
YENİLMEMESİ GEREKEN BESİNLER;
• Tam yağlı süt, yağlı et suları ve bunlarla yapılmış yemekler
• Sakatatlar (karaciğer, böbrek, dalak, işkembe, dil, beyin, kokoreç vb.)
• Sucuk, pastırma, sosis, salam
• Alkollü içecekler
• Havyar, midye, kalamar, ıstakoz, ançuez, sardalya
• Leblebi, kuruyemiş
• Tam yağlı peynirler
• Yağda kızartılmış, kavrulmuş, sos eklenmiş yemekler
• Kepekli, çavdarlı, yulaflı ekmekler, krakerler
• İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar
• Şeker ve şekerli besinler, tatlılar (Bal, reçel, marmelat, pekmez vb.)
• Hamur işi, börek, çörek, pasta, kurabiye, kek vb.
• Kaymak, krema, mayonez
• Hayvansal yağlar (tereyağ, margarin, kuyruk yağ vb.)
• Av etleri (Kaz, ördek, keklik, bıldırcın, tavşan vb.)
SERBEST TÜKETİLEBİLEN BESİNLER;
• Yağı azaltılmış süt, yoğurt, kahve, çay, ıhlamur
• Unlu yiyecekler, patates, pirinç, makarna, erişte, şehriye
• Sebzeli veya katı pişmiş yumurta
• Günde 3 yemek kaşığı yağ
• Bütün meyve ve meyve suları
• Yağı az sığır eti, dana eti, kuzu, tavuk, hindi, balık eti
• Az yağlı beyaz peynir
• Az yağlı süt, yoğurt ve sebzelerden yapılmış çorbalar
• Kuru baklagiller: Kuru fasülye, nohut, mercimek, bulgur (60 gr)
• Sebzeler: Karnabahar, ıspanak (200 gr). Bezelye, mantar (60 gr). Diğer sebzeler.
• Tuz, nane, tere, maydanoz, sirke, patlamış mısır, maya, kuruyemişler.
GUT DİYETİ VE GENEL ÖZELLİKLERİ:
• Pürinden zengin besin tüketimi azaltılmalı. Örneğin; et, balık, kümes hayvanları gibi pürin içeren besinler akut ataklarda yenilmez. Akut ataklar geçince bu besinler az miktarda (60 gr/gün) verilebilir. Süt, peynir, yumurta, pürinden sınırlı diyette en iyi protein kaynaklarıdır.
• Yağ böbreklerden ürik asit atımını azalttığından yağ alımı azaltılmalı.
• Kilo alımına dikkat edilmeli. Kilolu bireyler kilo vermeli. Aşırı kilolu olmak gut oluşumu riskini artırır, vermek ise gut riskini azaltır. Ayrıca kilo vermek eklemlerdeki genel stresi de azaltır.
• Bol su içerek vücut dolaşımı canlı tutulmalı.
• Alkol tüketilmemeli. Alkol, gut ataklarını tetikler ve ürik asit birikimine neden olur.
Beslenmenin yanı sıra yeterli egzersiz yapılarak hastalığın tedavisine yardımcı olunmalıdır.