Hafıza, düşünme yetisi ve davranışları etkileyen bir bunama türü olan Alzheimer, nedeni halen kesin olarak bulunabilmiş bir hastalık değil. Aynı zamanda hastalığın ilerlemesini yavaşlatıcı birtakım yöntemler olsa da kesin bir tedavisi bulunmuyor. Bu nedenle Alzheimer’e karşı koruyucu önlemlerin alınması, bu hastalıktan korunmanın en önemli yöntemi. Bugün size Alzheimer’i önlemenin kanıtlanmış 10 bilimsel yönteminden bahsedeceğiz.
Halk arasında bunama adıyla bilinen demans kişinin bilişsel işlevlerini beynindeki bir bozukluğa bağlı olarak kaybetmesi anlamına geliyor.
Bu zihinsel bozulma kişinin mesleki performansını bozuyor, sokakta ve mali işlerde bağımsızlığını kaybetmesine yol açıyor, sıradan aygıtların kullanımı güçleşiyor; kişi hobilerini, ev işlerini ve kendine bakım ile özetlenebilecek günlük yaşam aktivitelerini kayda değer şiddette kaybediyor. Üstelik demans kalıcı ve sıklıkla da ilerleyici bir hastalık. Demansın en sık görülen tipi de Alzheimer.
Alzheimer, sadece hafızayı değil, kişinin muhakeme etme yetkisini de elinden alıyor, davranışlarına doğrudan yansıyor. Semptomların sonunda kişi gündelik işlerini yapamayacak hale geliyor.
Üstelik Alzheimer, demans vakalarının büyük çoğunluğunu oluşturuyor.
Alzheimer, yaşlanmanın normal bir parçası değildir ancak bu hastalıkta en büyük risk faktörünün yaş olduğu biliniyor. Alzheimer hastalarının çoğu 65 yaş ve üzerinde.
Alzheimer belirtileri
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, Alzheimer belirtilerini şu şekilde sıralıyor:
- İş yaşamını etkileyen hafıza kayıpları
- Aile içinde görevlerin yerine getirilmesinde zorluk
- Dil problemleri
- Zaman ve yer oryantasyonunda bozulma
- Azalmış ya da zayıflamış akıl yürütme
- Soyut düşünme zorlukları
- Eşyaları yanlış yere koyma
- Duygu durum ve davranış değişiklikleri
- Kişilik değişikliği
- İnsiyatif kaybı
Aynı zamanda Alzheimer’de depresyon da eşlik edebiliyor ve ayırıcı tanı olarak kullanılıyor. Bir diğer yandan depresyon yalancı demansa da neden olabiliyor.
Alzheimer’e tanı konması için uygulanan yöntemler
Hastada B12 eksikliği, kurşun ve civa zehirlenmesi, hipotiroidizm, vaskülopatiler, subdural hematom, normal basınçlı hidrosefali, yavaş büyüyen tümörler, santral sinir sistemi enfeksiyonları inceleniyor. Ek olarak ayrıntılı nörolojik muayeyene, radyolojik görüntüleme yöntemleri nöropsikolojik değerlendirme de kullanılıyor.
Alzheimer nasıl ilerler?
Alzheimer’in ne yazık ki kesin bir tedavisi yok. Tedavide amaç semptomların ilerlemesini yavaşlatmak.
Alzheimer’da hastalık şu şekilde ilerliyor:
- Bunama semptomları giderek kötüleşir.
- Hastalığın erken evrelerinde hafıza kaybı hafiftir.
- İleri evre vakalarda hastalar pek çok yeteneğini kaybeder.
ABD’de ölüm nedenleri arasında ilk altı sırada olan Alzheimer tedavisinde amaç demans semptomlarını yavaşlatmaya çalışma. Tedavi açısından, hastalığın başlangıcını geciktirmek için dünya çapında bir çaba gösteriliyor.
Zihinsel fiziksel ve aktiviteyi korumak için bedenimizi sürekli aktif tutmalıyız
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, Alzheimer’ı önlemek için çalışmalarca kanıtlanmış bazı öneriler bulunduğunu belirtiyor. Bunların arasında erken yaşlarda alınabilecek kadar fazla eğitim almak da yer alıyor.
Bunun yanında satranç gibi zihni çalıştıran aktivitelerde bulunmak, düzenli egzersiz yapmak, kilo kontrolü, sigara içmemek, uykuya dikkat etmek de Alzheimer’ı önleyici önlemler arasında. Diğer önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Alzheimer’den korunmada bilimselliği kanıtlanmış 10 yol
Alzheimer’dan korunmak için bilimselliği kanıtlanmış bazı yöntemler bulunuyor. Bunlar aynı zamanda Alzheimer nedenleri olarak da nitelendirilebilir. Çünkü aşağıda sayacağımız durumlara karşı önlem almamak Alzheimer riskinizi artırıyor. Üstelik, genetik olarak da ilerleyici bir hastalık olan Alzheimer’da, ailenizde bir Alzheimer hastası varsa, bu hastalık riskine daha yatkınsınız.
- Beyin damar hastalıklarını önlemek: Sağlıklı yaşam şeklinin yanı sıra damar sertliğini ve beyin damar hastalıklarını önleyen ilaçlar ile beyin damarları sağlıklı tutulmalıdır. İnme geçiren kişiler, özellikle de serebral mikrokanamaları olanların bilişsel fonksiyonlar yönünden yakın takip edilmelidir.
- Düzenli kan basıncı: 65 yaşın altındaki kişiler sağlıklı yaşam biçimi önlemleri ile yüksek tansiyon hastalığından kaçınmalıdır. Ortostatik hipotansiyonu (ayağa kalkmakla olan tansiyon düşmesi) olan kişilerin bilişsel fonksiyonları yakın takip edilmelidir.
- Homosistein seviyesini düzenli takip etmek: Homosistein yüksekliği olan kişiler B vitamini/folik asit ile tedavi edilmeli ve de bilişsel fonksiyonları yakın takip edilmelidir.
- C vitamini:Yiyeceklerle ya da takviye olarak alınan C vitamini yardımcı olabilir.
- Şeker hastalığından korunmak: Diyabet, demans riskini artırır. Sağlıklı yaşam şekli ile şeker hastalığından uzak durulmalıdır. Şeker hastalarının bilişsel fonksiyonları yakın takip edilmelidir
- Kafa bölgesini korumak: Kafa travması geçirmek beyni olumsuz etkileyebileceği için baş bölgesi yaralanmalarından korunmalıdır.
- Kırılganlıktan çekinmek: İlerleyen yaşlarda sağlıklı ve güçlü olunmalıdır. Artan kırılganlık gösteren kişilerin bilişsel fonksiyonları yakın takip edilmelidir.
- Depresyona karşı korunmak: Akıl sağlığını korumak için önlemler alınmalı ve depresyon belirtileri gösteren kişilerin bilişsel fonksiyonları yakın takip edilmelidir
- Atrial fibrilasyona dikkat: Kalp damar sağlığını korumak için önlemler alınmalı ve atrial fibrilasyon tedavi edilmelidir
- Stresten uzak olmalı: Zihin boşaltılmalı ve günlük stresten uzak durulmalıdır