Kendimizi veya hayatımızdaki insanları değiştirmek istememizin birçok nedeni vardır. Hatalar yaptıysanız, pişman olabilir ve bir dahaki sefere değişeceğinize ve daha iyisini yapacağınıza dair kendinize sözler verebilirsiniz. Ya da etkileşimde bulunduğunuz kişilerin sözleri veya eylemleri sizi üzdüğü için değişmesini isteyebilirsiniz. Hatta değişmedikçe onları sevmekte zorlanabilirsiniz. Uzman Psikolog Tuğba Masalcı konu hakkında bilgiler verdi.
İnsanların değişme yeteneğini ne etkiler?
Hayatta değişiklik yapmak kolay değildir, bu yüzden değiştirmeye çalıştığınız kişi veya kendiniz değişime açık değil ise, değişim kolay değildir. Kişi duygusal olarak değişmeye hazır olmadığından ona değişim için bir seçenek verdiğinizde, hangi davranış daha doğal olarak geliyorsa onu takip etmeyi seçecektir. Değişmesini ne kadar isteseniz de, bu aşamada yapabileceğiniz pek bir şey yoktur.
Bir kişinin amaçları değişirse düşünceleri değişir, davranışları değişir. Kişinin hedefleri aynı kalırsa ve mevcut yaşam tarzının izin verdiği aynı temel ihtiyaçların karşılanmasını istiyorsa, değişmeleri pek olası değildir. Değişemeyeceklerinden değil, bunun nedeni değişmeye isteksiz olmaları, bu yüzden değişemiyorlar aslında değişmekte bir fayda görmüyorlar. Tabi ki bu, sizin veya başkalarının değişemeyeceği anlamına gelmez.
İnsanlar gerçekten değişebilir mi ?
1990’lı yılların sonuna doğru psikologlar, kişiliğin temelini oluşturan kişilik özelliklerini belirlediler. Bunlar: Deneyim yaşamaya açık olmak, dürüstlük, dışadönüklük, uyumluluk, nevrotiklik. Bu özellikler, kişiliğin yapı taşı olduğundan, kişiliğin değişken olmadığı sanısı çok fazla yaygındı ve muhtemelen siz de insanların değişemeyecekleri anlamına gelen, “İnsan yedisinde ne ise, yetmişinde de odur veya bir leopar lekelerini değiştiremez” ifadesini duymuşsunuzdur.
İnsanlar gerçekten istedikleri zaman değişirler. Araştırmalar, değişimin aslında mümkün olduğunu bizlere açıkça gösteriyor. Örneğin, 2016’da yapılan bir araştırma, kişiliğinin belirli yönlerini değiştirmek isteyen kişilerin motivasyon ve terapi desteği ile bunu yapabildiğini buldu.
Asıl soru: Değişmek istiyor musunuz?
Bu, yalnızca kelimelerle değil, kişisel düzeyde de değişmek istiyorsanız, duygusal istikrarı içermesi gereken hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olacak yeni davranışlar öğrenmeniz gerekmektedir ve kişilerin kişilik özelliklerini, alışkanlıklarını, davranışlarını, düşüncelerini ve tutumlarını sıklıkla bilişsel davranış değiştirme ve motivasyonel görüşme veya kabul ve kararlılık terapisi yardımıyla değiştirmeniz mümkündür.