Koronavirüsün yayılmasına karşı önleyici tedbirler kapsamında okulların kapatılması ve birçok sosyal etkinlik ve birçok organizasyonların yasaklanması, belli dönemlerde uygulanan sokağa çıkma yasakları gibi kısıtlamalar uygulandı. Uygulanan bu kısıtlamalar, çocuklarda hareketsizlik, asosyallik, daha fazla yeme eğilimi ile sonuçlandı. Çocuklarda obezite oranı % arttı.
Uzman Diyetisyen İpek Ağaca Özger konu hakkında bilgiler verdi.
Türkiye’de 10 çocuktan 8 i obez
Hareketsiz yaşam tarzları ve yüksek yağlı, yüksek şekerli ve yüksek kalorili yiyecekler obezite riskini artırır. Yeterince çiğnememek, abur cubur tüketmek, büyük porsiyonlar yemek ve aç değilken yemek yemek kötü beslenme alışkanlıklarıdır.
Obezite çocukluk çağında her yaşta görülebilmekle birlikte, yağ depolama kapasitesi o dönemde daha yüksek olduğu için ilk 5 yıl ve ergenlik dönemindeki riski en yüksektir. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’na (2018) göre 5 yaş altı her 10 çocuktan 8’i obezdir. Çocukluk çağı obezitesi, genler, ruh sağlığı, sosyal ortam, doğum ağırlığı, yeme alışkanlıkları ve obezojenik ortamlar gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Çocuk Obezitesi Tedavisinde Diyetisyen, Doktor ve Psikolog Yaklaşımı
Çocuklarda ağırlık yönetiminin amacı, onların kilo almalarını engelleyerek sağlıklı beslenme alışkanlığı kıazandırmaktır. Çocuk obez ise sağlıklı ve kontrollü kilo vermelerini teşvik ederek BKI yüzdesini düşürülmesi gerekir. Diyetisyen tarafından planlanmış kişiye özel beslenme programı, Pedagog kontrolünde davranışçı terapi ve egzersizin arttırılması çok önemlidir. Ayrıca gerekirse Endokrinolog kontrolünde ilaç tedavisi veya Cerrah uygun görüyorsa cerrahi müdahaleler de tedavide kullanılabilir.
Yaşam tarzı değişikliklerini hedefleyen diyet ve egzersiz müdahalelerinin olduğu kombinasyonun çocuk obezitesinde de en etkili yöntem olduğu kanıtlanmıştır.
Covid-19 salgını, çocuklarda obezite salgınına mı sebep oldu?
COVID-19 pandemisi nedeniyle okulların kapanması, çocukluk çağı obezitesi salgınını şiddetlendirdi. Çünkü normalde öğrenciler okulda sağlıklı yemek yiyor, egzersiz yapıyor ve düzenli uyuyordu ve bu da obezite riskinin azaltılmasında çok önemli bir rol oynuyordu. Ancak pandemi sırasında büyük oradnda evde kalmak çocukların rutinini bozdu. Nitekim; birçok araştırma, çocukların yaz tatilinde okula göre daha hızlı kilo aldıklarını gösteriyor.
Pandemi sürecinde çocuklar daha fazla abur cubur tüketti, dahaq az hareket etti
Pandemi sırasında çocuklar daha yüksek kalorili gıdalar (un, pirinç, kraker, cips, soda, şekerli tahıllar ve işlenmiş gıdalar) tüketti. Pandemi sırasındaki bu tüketim davranışı, evde kalma süresini uzatmış ve çocukların pandemi sırasında yüksek kalorili yiyecekleri yeme olasılığını artırmıştır. Dünyanın dört bir yanındaki sosyal mesafe ve sokağa çıkma kısıtlamaları, özellikle şehirlerde küçük apartman dairelerinde yaşayan çocukların egzersiz yapmalarını engelledi. Baidal ve ark. sağlıksız yiyeceklerin, yetersiz fiziksel aktivitenin, çok fazla ekran süresinin ve kısıtlı uykunun çocukluk çağı obezitesi riskini artırdığını kaydetti. Obezitesi olan çocukların ruhsal sorunlar, hipertansiyon, diyabet, ortopedik ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları ve kardiyovasküler hastalıklardan muzdarip olma olasılığı daha yüksektir. Pietrobelli ve ark. çocukların daha az aktif olduklarını ve daha fazla uyuduklarını ve dijital cihazlarda daha fazla zaman geçirdiklerini ve karantina sırasında daha fazla meyve, kırmızı et ve şekerli içecekler tükettiklerini ancak aynı miktarda sebze tükettiklerini buldu.
Pandemide çocuk obezitesini tedavi etmek için harekete geçin
Çocuk obezitesinin görülme sıklığı, pandeminin de etkisiyle son yıllarda tüm dünyada önemli ölçüde artmıştır. Bu nedenle, pandemi sırasında obeziteyi tedavi etmek ve önlemek için çocukların etkili müdahalelere ihtiyacı vardır. Çocuk Endokrinoloğu ve Diyetisyen, Psikolog ekibi yaklaşımı tedavide çok önemli bir yer tutar. Ancak yanlış müdahaleler çocuklarda fizyolojik ve psikolojik olumsuz sonuçlara neden olabilir. Örneğin, işin uzman olmayan birinden destek almak veya çocuğu aç bırakarak diyet yaptırmaya çalışmak, besinleri yasaklamak, vb.
Artan çocuk obezitesine Dünya nasıl çözümler buluyor?
Dünya’nın pekçok ülkesinde çocuk obezitesine karşı çalışmalar hızlanmıştır. Örneğin, Avrupa Obezite ile Yaşayan İnsanlar Koalisyonu (ECPO), obez hastaların bilgi ve destek ihtiyaçlarını belirlemek ve bu ihtiyaçları pandemi sırasında hasta odaklı ve kanıta dayalı bir şekilde karşılamak için çok çalışıyor. ECPO, web sitesinde, COVID-19 pandemisi sırasında sağlığı geliştirici davranışların nasıl sürdürüleceği konusunda obezitesi olan tüm bireyler için pratik bilgiler sağlıyor. Telesağlık ve teletıp da pandemi sürecinde obezitesi olan çocukların eğitimi ve takibi için kullanılıyor. Telesağlık, uzun mesafeli sağlık hizmetleri ve sağlıkla ilgili eğitim ve öğretim sağlamak için teknolojinin (video konferans, medya akışı, kablosuz iletişim, vb.) kullanılması olarak tanımlanır. Teletıp, tıbbi durumları uzaktan teşhis etmek, izlemek ve tedavi etmek için teknolojinin kullanımı olarak tanımlanır. Araştırmalar, telesağlık veya mobil sağlık uygulamalarının pandemi sırasında pediatrik kilo yönetimi için uygulanabilir ve uygun maliyetli yöntemler olduğunu göstermektedir.
Anne babalara da beslenme danışmalığı
Pandemi sürecinde çocuklarına doğru beslenme alışkanlıklarını geliştirmeleri, evde fiziksel aktiviteler yapmaları ve kilolarını yönetmeleri için ebeveynlere online ve yüzyüze beslenme danımanlığı veriyoruz. Anne, babanın yaklaşımı çocuğun beslenmesinin, sağlığının temelini atıyor. Sağlıklı beslenen bir çocuk, ilerki yaşlarda da sağlıklı beslenen bir yetişkin oluyor. Dolayısıyla obezite riski de düşüyor.
Ebeveynlerine Yönelik Sağlıklı Beslenme Önerileri
Ebeveynlere özel verdiğim önerilerden birkaçı şöyle:
• Günlük menülerin çocukların da buna dahil olarak planlanması, çocukların hayal gücünü arttırmaya yardımcı olmaktadır.
• Çocukları dahil ederek yemek pişirilmesi, çocuklarda gıda kabulünü arttırmaktadır. Aynı zamanda malzemeler hakkında bilgi birikimi ve ince motor becerilerini geliştirmektedir.
• Ebeveynlerle aynı yiyeceklerin tüketilmesi çocuklarda yemekleri yeme ve deneyimleme olasılığını arttırmaktadır. Aynı sofrada, aynı tabaklarla aynı yemekleri tüketmeye özen gösterin.
• Fazla zaman ayırılamadan, hızlıca yanyana konmuş yemeklerden oluşan sunumlar yerine çocuklara yemekleri eğlenceli şekillerde sunmak, besinlerin keşfini arttırmaktadır. Örneğin pancarın renginden faydalanmak, farklı şekillerde sebze ve meyveleri doğramak, tabaklarda hayvan sekilleri gibi şekiller oluşturmak görsel zekayı ve besin tüketimini arttırmaktadır.
• Çocukların çeşitli sebze ve meyveleri evde yetiştirip büyümesini gözlemlemesi hem yaratıcılığını hem de besin tüketimini arttırmaktadır. Evinizin balkonunda bir saksıda bile yapılabilir. Yeter ki çocuğunuz kendisi yetiştirsin.