Tıpta “peritoneal karsinomatozis” adı ile geçen karın zarı kanseri, vücutta bir başka kanserin metastaz yapması sonucu gelişiyor. Metastaz, kanserli hücrelerin bulundukları doku dışına çıkarak başka bölgelere sıçramasına verilen isim. Tedavisi son derece zor olan karın zarı kanserinin tedavi edilebilmesi için öncelikle altta yatan kanserin belirlenmesi gerekiyor. Üstelik karın zarı kanserinin gidişatı, diğer kanserin tedavi sürecini de etkiliyor. Peki karın zarı kanseri riskinizin olduğunu nasıl anlayabilirsiniz? Bu kanser türü başka kanserlere de zemin hazırlıyor mu? Belirtileri neler?
Tıpta periton adı ile geçen karın zarı, karın duvarlarının iç yüzünü ve bu boşlukta yer alan tüm organları sararak koruyan bir zar. Bu zar, bağ dokularıyla karın duvarının iç yüzüne ve organlara yapışık halde duruyor.
Karın içerisinde yer alan tüm diğer organlarla doğrudan bağlantılı olan bu zarın kanseri de bu anlamda çok önemli. Karın zarının kötü huylu tümörler tarafından tutulmasına peritoneal karsinomatozis (karın zarı kanseri) adı veriliyor ve bu kanser ne yazık ki genellikle ileri evrelerde teşhis edilebiliyor. Genellikle başka bir kanserin karın zarına yayılması sonucu oluşan bu kanser, nadiren başka sebebe bağlı olmayan primer periton kanseri de olabiliyor.
Nedeni tam olarak bilinmeyen karın zarı kanserinde, kanser periton hücrelerinin mutasyona uğraması sonucu kontrol dışı büyümeleriyle başlıyor.
Gastroentoloji Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Kaplan’ın açıklamalarına göre daima ilerlemiş kanser hastalığının bir göstergesi olan peritoneal karsinomatozis belirgin olarak azalmış yaşam beklentisi ile beraber seyrediyor ve peritonun tümöral tutulumu ciddi bir tıbbi tedavi sorunu oluşturuyor. Çünkü tedavisi zor, hatta imkansız olarak nitelendiriliyor.
Karın zarına yerleşmiş tümör hücreleri peritonun açıklıklarından bütün peritona ve altındaki organlara yayılabiliyor. Aynı zamanda bu kanser türünde hastaların karın zarı etkilendiği için karında yoğun su birikmeleri görülüyor.
Çocuklarda ve bebeklerde çok nadir görülen bu kanser türü, nadiren de olsa çocukluk çağı kanserlerinde de ortaya çıkabiliyor.
Karın zarı kanserine yol açan diğer kanserler
Karın zarı kanserinin oluşmasına ve ilerlemesine neden olan bazı kanser türleri var. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
YAYGIN NEDENLER
- Yumurtalık, rahim veya rahim ağzı gibi jinekolojik kanserler
- Kalın bağırsak, mide, pankreas, safra kesesi, safra yolları gibi gastrointestinal sistem kanserleri
- Bazı durumlarda meme ve akciğer kanseri
NADİR GÖRÜLEN NEDENLER
- Karın zarının kendi kanseri mezotelyoma
Mezotelyomanın özellikle evleri boyamada asbestin yaygın kullanıldığı Nevşehir’in bazı bölgelerinde aynı ailede çok fazla kişide görüldüğünü ifade eden Doç. Dr. Kaplan, ancak bunun çok nadir bir tümör türü olduğunu belirtiyor.
- Apendikste görülen mukasel kaynaklı kanser
Halk arasında daha çok enfeksiyon ismi olan apandisit olarak bilinen ve kalın bağırsağa bağlı bir organ olan apendikste görülen mukosel de yaygın karın zarı kanserine sebep olabiliyor ancak bu da nadir görülüyor.
Karın zarı kanserinin gelişmesine neden olan diğer faktörler
Araştırmalara göre nedeni belirlenemeyen karın zarı kanserinde bazı kişiler de risk altında. Doç. Dr. Kaplan bu kişileri şöyle sıralıyor:
- İleri yaş bir risk faktörü. 60 yaşın üzerindeki kişilerde daha çok görülüyor.
- Genetik faktörler: Kişinin ailesindeki karın zarı kanseri öyküsü riski artırıyor.
- Kadınlarda meme kanseri geçmişi.
- Obezite ve durağan yaşamın diğer kanser türlerinde olduğu gibi karın zarı kanserinde etkili olduğu biliniyor.
- Rahim içindeki endometrium tabakasının rahmin dışındaki bölgelerde büyümesi sonucu gelişen ve sıklıkla ağrıyla başlayan endometriozisi (çikolata kisti) olan kadınlar
Karın zarı kanseri hangi evrede belirti verir? Erken tanı mümkün mü?
Doç. Dr. Kaplan’ın açıklamalarına göre ilerlemiş karın içi kanserleri ne yazık ki ilk evresi boyunca hiç belirti göstermeyebiliyor. Ancak sebep olan kanserin araştırmaları devam ederken hastaya yapılan tomografi ve PET gibi tanı yöntemleri sonucu karın zarındaki tutulum fark edilebiliyor. Ayrıca ameliyat için açılan hastanın karın zarında yamaya benzer tümör odakları görülebiliyor.
İlerlemiş karın içi kanserde şu belirtiler görülüyor:
- Karında periton sıvısı (asit birikmesi) ve buna bağlı göbek fıtığı ile nefes darlığı
- Karın ağrısı ve karında şişkinlik hissi
- İştahsızlık, yemek yemede isteksiz olma
- İdrar ve dışkı alışkanlıklarındaki değişiklik
- Kas erimesi
- Bulantı ve kabızlık, bazen de ishalin olması
- Özellikle ayak bileklerinin şişmesi
- Solunum problemleri
- Olağandışı kilo alımı ya da kilo kaybı
- Aşırı yorgunluk
Doç. Dr. Kaplan ayrıca şunu da belirtiyor:
Tümör hücrelerinin büyümesi karın içindeki diğer organlarda fonksiyon bozukluklarına sebep olabilir. Örnek olarak, bağırsaklarda daralmaya bağlı tıkanıklıklar veya idrar akışının engellenmesine bağlı böbrek yetmezliği ortaya çıkabiliyor.
Karın içi kanserlerinde palyatif bakım ve sıcak kemoterapi uygulanıyor
Karın zarı kanseri, bir başka kötü huylu tümörden dolayı ortaya çıkan ve organ dışına yayılmış kanserin ileri bir formu olduğundan tedavisinin zor olacağı belirtiliyor. Doç. Dr. Kaplan karın zarı kanserinde tümörün, standart kemoterapi gibi tedavilere iyi yanıt vermediğini, çünkü bu yöntemle tümörün küçülmediğini belirtiyor.
Karın zarı kanserinin neden olduğu hastalık nedeniyle ortaya çıkan kusma, bulantı, idrar ve dışkı alışkanlığı değişiklikler kişinin yaşam kalitesini de olumsuz etkiliyor.
Karın zarı kanserinde palyatif bakımın yeri…
Karın zarı kanserlerinde onkoloji uzmanları ağırlıkla semptomları yönetmeye, iyileştirmeye dayalı bir tedavi protokolüne yöneliyor. Amaç hastanın ağrılarını hafifletmek, yaşam kalitesini yükseltmek oluyor. Buna tıpta palyatif bakım adı veriliyor.
Palyatif bakım, yaşamı kısıtlayıcı hastalıkları olan kişiler için özel tıbbi ve hemşirelik bakımını kapsayan disiplinlerarası bir yaklaşım. Çünkü ilerlemiş karın içi kanserlerinde ne yazık ki tedavide çok fazla bir seçenek bulunmuyor.
Bu kanserlerde karın zarına yol açan kanserin tedavi edilmesi esas alınıyor.
Karın içi kanserleri için sıcak kemoterapi yöntemi
Birçok onkoloji merkezinde kanserin yayılmış olduğu karın zarının soyulması, kanser sıçramış organların çıkarılması ve aynı ameliyatta karın içine özel hazırlanmış ısıtılmış kemoterapi verilmesi şeklinde bir tedavi yöntemi uygulanıyor. Buna sıcak kemoterapi adı da veriliyor.
Tedavi edilmediği zaman kısa sürede ölüm riski taşıyan karın zarı kanseri, çoğu zaman ilerlemiş kanseri gösterdiğinden tedavisi çok zor hatta imkansız olarak nitelendiriliyor. Ama hastanın şikayetlerine sebep olan başta karın içi su toplanması olmak üzere diğer belirtilerini azaltmanın mümkün olduğu belirtiliyor.