Dünyada en yaygın körlük ve görme azalması nedeni olan katarakt hastalığının görülme sıklığı yaşın da yükselmesiyle birlikte artıyor. Uzak veya yakını görmede azalma, araba kullanırken zorlanma, gözlük numaralarında sık değişiklik katarakt belirtileri arasında yer alıyor. Katarakt geri dönüşümsüz bir rahatsızlık olarak tanımlanırken, tek tedavi yöntemi olarak cerrahi uygulamalar ön plana çıkıyor. Hastaların sık merak ettiği konuların başında operasyonun nasıl gerçekleştiği, günlük hayata ne zaman dönülebileceği ve kullanılacak lens tipinin günlük hayatlarına nasıl bir etki yaratacağı geliyor. Biz de bu nedenle katarakt cerrahisi öncesi ve sonrası aşamalarına, katarakt cerrahisinde kullanılan lens tiplerine ve hastanın ihtiyacına göre seçebileceği lens çeşitlerine yakından baktık…
Katarakt geri dönüşümsüz bir rahatsızlık olarak tanımlanırken, tek tedavi yöntemi olarak cerrahi uygulamalar ön plana çıkıyor. Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Belma Karini, katarakt ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Gözün renkli tabakasının hemen arkasında doğal bir kristalin lens (mercek) bulunmaktadır. Bu lens şeffaftır ve göze gelen ışınları retina sinir tabakasına düşürerek net görüntü oluşmasını sağlar. Farklı nedenlerden dolayı bu lensin opaklaşması ve bulanıklaşması bulanık ve az görmeye yol açmaktadır. Bu duruma katarakt adı verilmektedir.
Gözlük numarası sık değişiyorsa dikkat!
Yaşa bağlı gelişen katarakt çoğunlukla aşamalı bir şekilde ilerlemektedir. Dolayısıyla, hasta ilk dönemlerde görmede bir değişiklik hissetmeyebilir. Fakat kataraktın ilerlemesiyle beraber uzak ve/veya yakın görmede azalma, renkleri soluk ve sararmış görme, araba kullanırken zorlanma, ışık hassasiyeti ve ışıkların etrafında halka görme, bir gözde çift görme, gözlük veya kontakt lens numaralarında sık sık değişmeler, hatta bazen okuma gözlük kullanan hastaların birden bire yakın gözlük ihtiyacının azalması veya gözlüksüz yakını görmeye başlamaları katarakt geliştiğine dair çok tipik bir durumdur.
Katarakt en yaygın görme azalması nedeni
Katarakt dünyada en yaygın körlük ve görme azalması nedeni; artan yaş ile katarakt görülme sıklığı da artıyor.
65 yaş civarında katarakt prevelansı %5 iken, 75 yaşında %50’ye yükseliyor. Tüm dünyada her yıl 5-10 milyon görmeyi azaltacak düzeyde yeni katarakt olgusu ortaya çıkıyor. Fakat, katarakt sadece yaşa bağlı gelişen bir hastalık değil.
KATARAKTIN YAŞTAN BAĞIMSIZ NEDENLERİ
- Diyabet, hipertansiyon, obezite, güneş ışığına maruz kalmak, radyasyon, uzun süre kortizonlu ilaç kullanımı, göz travmaları, üveit veya daha önce göz ameliyatı geçirmiş olmak kataraktın daha erken bir yaşta görülmesine yol açıyor.
- Bunun dışında bebeklerde de konjenital kataraktlar görülebiliyor. Bazı metabolik hastalıklar, akraba evliliği, anne karnında geçirilen bazı hastalıklar ve enfeksiyonlar, gebelikte ilaç kullanımı gibi nedenler de buna yol açabiliyor.
KATARAKTIN TEK TEDAVİ YÖNTEMİ CERRAHİ
Katarakt teşhisi göz uzmanı tarafından biyomikroskopik muayene ile konuluyor. Günümüzde, kataraktın gelişmesini önleyecek veya geriye döndürecek hiçbir tıbbi tedavi yöntemi bulunmuyor.
Kataraktın tek tedavi yöntemi ameliyat ve katarakt ameliyatı oftalmolojinin en sık uygulanan girişimi
Katarakt cerrahisi endikasyonu hastanın yaşı, görme gereksinimi, yaşam tarzı, aktivite düzeyi ve hastanın yakınmalarına dayanarak konuluyor. Bunun yanı sıra katarakt cerrahisinin tıbbi endikasyonları da var.
Örneğin konjenital katarakt varlığında ya da lense bağlı sekonder glokom gibi durumlarda hastanın bir an önce ameliyat olması gerekiyor.
KATARAKTIN CERRAHİ TEDAVİSİ VE KULLANILAN LENS TİPLERİ
Göz içi lensleri farklı çeşitli tiplerde oluyor. Hangi lensin kullanılacağını seçmek için ameliyat öncesi bazı ölçümler yapılıyor ve böylece hastanın yaşam tarzını ve sistemik hastalıkları da göz önünde bulundurularak hasta ile beraber konuşarak hangi göz içi lensinin ona daha uygun olduğuna dair karar veriliyor.
KATARAKT TEDAVİSİ İÇİN GÖZ İÇİ LENST TİPLERİ
- Monofokal göz içi lensleri: Tek odaklı bu lenslerle hasta ameliyattan sonra uzağı net görür ancak yakını görmek için yakın gözlük kullanmak zorundadır.
- Bifokal lensler: Multifokal lens olarak bilinen bu lens, hem uzağı hem yakını gözlüksüz görme imkanı veriyor fakat ara mesafeyi net göstermiyor.
- Trifokal lensler: Halk arasında akıllı mercek olarak bilinen bu lensler hem uzak hem yakın hem de bilgisayar, mutfak tezgahı mesafesi gibi ara mesafelik alanda net bir görüş sağlayabiliyo.
- Torik göz içi lensleri: Astigmatizma kırma kusurunu düzelten bu lensler 1 numara ve üzeri astigmatı olan hastalarda tercih ediliyor.
KATARAKT CERRAHİSİ NASIL YAPILIYOR?
Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Belma Karini’nin açıklamalarına göre katarakt cerrahisi lokal anestezi altında fakoemülsifikasyon yöntemi ile yapılıyor. Bu yöntemin aşamaları şu şekilde:
- Önce bulanıklaşmış olan lens ultrasonik titreşimlerle küçük parçalara ayrılarak aynı anda emiliyor.
- Daha sonra göz içi lensi yerleştiriliyor.
- Hasta aynı gün taburcu oluyor ve ertesi gün sosyal hayatına dönebiliyor.
CERRAHİ SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Operasyon sonrası hastaların dikkat etmesi gerekenler şu şekilde sıralanıyor:
- Göz hekiminin verdiği ilaçlar düzgün kullanılılmalı.
- 10 gün boyunca göze su gelmemeli.
- El ve göz hijyenine dikkat edilmeali.
- Ağır yük kaldırılmamalı.
- Eğilmekten kaçınılmalı.
- Göz kesinlikle ovuşturulmamalı.