Tıpkı A, D ve E vitaminleri gibi yağda çözünen ve vücutta depolanabilen K vitamini “felç, kalp krizi, beyin kanaması” gibi ciddi komplikasyonların gelişimini önlemek açısından oldukça önemli. K vitamini açısından zengin olan lahana, ıspanak, kabak, pancar, pazı, şalgam, maydanoz, brokoli, marul gibi sebzeleri tüketmek vücudu hastalıklara karşı daha dirençli hale getiriyor, ayrıca kemik kayıplarının ve kemik kırıklarının önlenmesini sağlıyor.
Vitaminler vücudumuzun canlılığını devam ettirebilmesi için gerekli mikro besin ögeleridir. Hücre yenilenmesinden enerji üretimine kadar birçok döngü için belirli miktarlarda olması gereken elzem maddelerdir. B ve C grubu vitaminler suda çözünebilirken, A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünebilir ve bir kısmı vücutta depolanabilir.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Şeyma Öner K vitamini hakkında’ bilgiler verirken, vücutta depolanabilen K vitamininin ‘felç, kalp krizi, beyin kanaması gibi ciddi komplikasyonların gelişimini önlemek açısından oldukça önemli’ olduğuna değindi. K vitamini açısından zengin olan ‘lahana, ıspanak, kabak, pancar, pazı, şalgam, maydanoz, brokoli, marul gibi sebzeleri tüketmenin vücudu hastalıklara karşı daha dirençli hale getirdiğini ifade etti.
Vücutta depolanabilen K vitamini kanın pıhtılaşmasında, kalp rahatsızlığı riskini azaltmaya yardımcı oluyor. Kemik sağlığında önemli görevleri bulunan bir vitamin olan K vitamini kanın pıhtılaşmasını sağlayarak aşırı kanamayı önleyen ve kemik metabolizmasında çeşitli görevleri olan protrombin isimli proteinin üretimi için de çok gerekli vitaminler arasında.
K vitamininin kaynağına göre iki çeşidi bulunuyor.
- K1 vitamini (filokinon) yeşil yapraklı sebzelerde bulunuyor. Çoğunlukla gıdalarla alabiliyoruz. Bu vitamin pıhtılaşma için önem arz ediyor.
- K2 vitamini (menakinon) bağırsak bakterileri tarafından üretiliyor. Kalsiyum metabolizması için daha önemli olan K2’yi hayvansal kaynaklı gıdalardan alıyoruz ve bağırsaklarımızdaki bakteriler az miktarda sentezliyor.
K3 vitaminine dikkat!
K1 ve K2’nin dışında K3 olarak adlandırılan sentetik yolla elde edilen bir K vitamini türü de mevcut. Ancak K3 vitamininin karaciğer için zararlı olduğu bilindiğinden artık kullanılmıyor.
K VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNDE NE OLUR?
Bağırsak bakterileri (mikrobiyota) tarafından üretilebilen bir vitamin olduğundan K vitamini eksikliği ile yetişkinlerde bazı bağırsak hastalıkları gibi bazı kronik hastalıklardan kaynaklı olarak vitamin emiliminin etkilenmesi gibi durumlar dışında pek karşılaşılmıyor ancak yeni doğan bebeklerde K vitamini eksikliği çok yaygın olarak görülüyor.
EKSİKLİĞİ NADİR GÖRÜNSE DE BAZI HASTALIKLAR EKSİKLİĞİ TETİKLEYEBİLİYOR
Yetişkinlerde eksikliğine nadir olarak rastlanması nedeniyle K vitamini alımı genellikle diğer vitaminlerle karşılaştırıldığında K vitamininin daha az önemsendiği ve araştırıldığı görülüyor. Ancak eksikliğinde kanama bozuklukları, osteoporoz gibi hastalıklara yakalanma riskinin artması gibi olumsuzluklar ortaya çıkabiliyor.
Ayrıca bazı rahatsızlıklar da vücuttaki K vitaminin eksikliğine yol açabiliyor. Üstelik bunlar sık görülebilen etkenler… Bu nedenle sağlıklı bireyler tarafından K vitamini alımına gereken özenin gösterilmesi gerekiyor.
K VİTAMİNİN EKSİKLMESİNE YOL AÇAN NEDENLER
K vitamini suda değil, yağda çözünen bir vitamini. Vücutta depolanabiliyor. Bu nedenle az önce bahsettiğimiz gibi K vitamini eksikliği nadir durumlar dışında görülmüyor ancak bazı sağlık sorunları vücuttaki K vitamini depolarının boşalmasına yol açabiliyor.
K VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNE YOL AÇAN HASTALIKLAR
- Yetersiz ve dengesiz beslenme.
- Çölyak, kistik fibrozis gibi hastalıklar
- Siroz gibi karaciğer hastalıları
- Antibiyotik kullanımı ile mikrobiyotanın zarar görmesi
- Ülseratif kolit, crohn gibi sindirim ve emilimi engelleyen hastalıklar
- Bağırsakların her hangi bir bölümünün operasyonla çıkarılmış olması
K VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNİN BAZI YAYGIN BELİRTİLERİ
- Kanama sorunları (siyah ve kanlı dışkılama gibi)
- Tırnak altlarında kanamaya bağlı kırmızı beneklerin oluşması
- Vücutta morarmalar
- Bebeklerde ise göbek kordonu bölgesinde kanama
- Sünnetin ardından iyileşmenin gecikmesi
K VİTAMİNİ FAYDALARI
- K vitamini kanın pıhtılaşmasında aldığı rol nedeniyle yaraların doğru şekilde iyileşmesinde ve aşırı kanamanın önüne geçilmesinde etkili. Kan sulandırıcı ilaçların aşırı kullanılmasına bağlı olarak oluşan kanamaların önüne geçebilmek için belirli miktarlarda K vitamini takviyesi uygulanabilir.
- Kemik yoğunluğunun korunması ve kemik metabolizmasının düzenlenmesi açısından önemli etkilere sahip olan K vitamini, osteoporoz gibi kemik dejenerasyonuna bağlı birçok hastalığın önlenmesinde etkili olduğu yapılan bazı çalışmalarla kanıtlanmış.
- Ayrıca kemik mineral yoğunluğunu arttırdığından kemik kırılma riskini de azalttığı görülmüştür. Buna ek olarak kemik metabolizmasında kritik bir rol oynadığı bilinen bir diğer vitamin olan D vitamini ile K vitamini kombine edildiğinde daha etkili olabilir.
- Yapılan farklı bir çalışmada yüksek miktarda K1 vitamini seviyelerine sahip 70 yaş üzerindeki sağlıklı bireylerin yüksek sözel hafıza performansına sahip olduğu anlaşıldı. Bu da K vitaminin beyin sağlığı üzerine de olumlu etkilerinin olduğunu gösteriyor.
- K vitamini, damarlarda mineralizasyonun ve birikimin önlenmesi üzerinde yardımcı etkileri bulunuyor. Dolayısıyla K vitamini yeterli düzeyde alındığında yüksek tansiyon gelişim riskinin azaltılmasına katkıda bulunuyor. Bu durum kalp ve damar hastalıklarından korunmak için önemliyken, felç, kalp krizi, beyin kanaması gibi ciddi komplikasyonların gelişimini önlemek açısından da önem arz ediyor.
EN YÜKSEK ORANDA K VİTAMİNİ İÇEREN BESİNLER (K vitamini oranına göre)
En zengin K vitamini kaynakları yeşil yapraklı sebzeler.
İçerisinde en çok K vitamini bulundurma sırasına göre K vitamini kaynağı olan besinleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Lahana
- Ispanak
- Kabak
- Pancar
- Pazı
- Şalgam
- Maydanoz
- Brokoli
- Marul