Araştırmacılar, dokuz faktöre dayalı olarak gıdaları en sağlıklıdan en az sağlıklıya doğru sıralayan ve Türkçeye “yiyecek pusulası” olarak çevirebileceğimiz bir gıda puanlama sistemi geliştirdiler. İşte gıda puanlama sistemine göre sınıfta kalan gıdalar ve sınıfın en çalışkanları!
Bir yiyeceğin sizin için “iyi” olup olmadığına karar vermek her zaman kolay olmayabilir. Ancak ABD’de Massachusetts’teki Tufts Üniversitesi’nden araştırmacılar, 8.000’den fazla yiyecek ve içeceği ne kadar sağlıklı olduklarına göre sıralayan yeni bir aracın geliştirilmesiyle işleri bizim için kolaylaştırmış.
Gıda puanlama sistemi nasıl işliyor?
Gıda pusulası adı verilen beslenme profilleme sistemi, gıdalara dokuz faktöre dayalı bir puan veriyor.
- Vitaminler
- Mineraller
- Besin oranları
- Gıda bileşenleri
- Katkı maddeleri
- İşleme
- Lif/protein
- Spesifik lipidler
- Fitokimyasallar
Sistem yiyeceklere “1 en az sağlıklı” ile “100 en sağlıklı” arasında değişen bir puan veriyor.
Hangi puanlar ne anlama geliyor?
- Araştırmacılar, ahududu gibi puanı 70 ve üzeri olan yiyecek ve içeceklerin daha fazla tüketilmesini öneriyor.
- Tatlı patates cipsi gibi 31 ile 69 arasında puan alan yiyeceklerin ölçülü olarak tüketilmesi gerekiyor.
- Hazır erişte gibi 30 veya daha düşük puan alan tüm besinler için ise “minimum düzeyde tüketilmeli” diyorlar.
Yemek pusulası sisteminde, atıştırmalıklar ve tatlı tatlılar kategorisi en düşük ortalama puana sahip. Kilomuzu kontrol etmemizin önündeki en büyük engellerden biri olan bu besin kategorisi sadece 16 puana sahip.
Gıda puanlama sisteminde iyi görünen diğer bir grup ise ülkemizde de sevilerek tüketilen kuru baklagiller.
Baklagillerin, kabuklu yemişlerin ve tohumların puanı 68.
Gıda puanlama sistemine sebzeler ortalama 69 puan aldı.
En yüksek puanı alan kategori yaklaşık 74 puanla meyveler. Neredeyse her çiğ meyve mükemmel bir 100 puana sahip!
Puanlama nasıl yapılıyor?
Bir yiyeceğin ne kadar sağlıklı olduğunu belirleyen bir dizi faktör bulunuyor. Bunlarda ilki besin yoğunluğu.
Besin yoğunluğu, kalori içeriğine oranla sağlıklı besin miktarı anlamına geliyor.
Meyve ve sebzeler gibi besin yoğunluğu yüksek olan bir gıda, birçok besin maddesine ve daha az kaloriye sahip.
Soda veya şeker gibi düşük besin yoğunluğuna sahip bir gıda, az miktarda besin ve çok fazla kalori içeriyor.
Bir kişinin bir besin seçerken mevcut alışkanlıklarına ve yaşam tarzına bakması ve sağlık hedeflerinin ne olduğunu tanımlaması gerekiyor.
Kilo vermek mi istiyorsunuz yoksa enerji seviyenizi artırmak mı? Seçtiğiniz yiyecek önceliklerinize göre olmalı.
Nasıl daha sağlıklı beslenebilirsiniz?
Daha sağlıklı seçimler yapmak için bir başlangıç noktası olarak işlenmiş gıdaları sınırlamanız gerekiyor.
Diyete daha fazla işlenmemiş gıda (yani taze meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllar) ekleyebilir ve hayvansal gıdaların miktarını azaltabilirsiniz.