Özellikle soğuk günlerde el ve ayaklarınızda renk değişiklikleri, solukluk, morarma, kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösteren ve bir dolaşım bozukluğu olan Raynaud sendromuna ilişkin merak edilenleri kalp ve damar cerrahisi uzmanından öğrendik.
Adına pek de aşina olmadığımız Raynaud sendromu, genellikle soğuk ve ruhsal gerginlikler gibi nedenlerle el parmakları, ayak parmakları, burun ve kulak gibi vücudun uç kısımlarındaki küçük damarların spazmı (büzüşmesi) sonucu kan dolaşımının bozulmasına bağlı olarak ciltte gelişen solukluk, morarma ve kızarıklıkla kendini belli eden bir hastalık.
Bir tür dolaşım bozukluğu olan Raynaud sendromunun iki farklı çeşidi bulunduğunu söyleyen Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Kemal Korkmaz, hastalığın sebeplerini şöyle anlatıyor:
- Raynaud sendromunu tetikleyen başlıca nedenler arasında soğuğa maruziyet ile stres gibi ruhsal gerginlikler yer alıyor.
- Birincil Raynaud sendromu toplumda sık görülür ve eşlik eden altta yatan başka bir hastalık yoktur.
- Genellikle 30 yaşın altındaki kişilerde görülürken, kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanır. Toplumda yaklaşık %10 oranında görülmektedir.
İkincil Raynaud sendromu nedenleri
İkincil Raynaud sendromu toplumda daha az sıklıkla görülüyor ve eşlik eden altta yatan bir hastalık bulunuyor.
- Bazı romatizmal hastalıklar (SLE, romatoid artrit, skleroderma vb.)
- Burger gibi bazı atardamar hastalıkları
- Migren, kanser ve kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
- Bazı sinir sistemi ve hormonal sistem ile ilgili hastalıklar
- Sigara kullanımı
- Vibrasyon (titreşim) yapan aletlerin kullanımı, piyano çalmak ve daktilo kullanmak gibi durumlar
direkt atardamar travmasına neden olan durumlardır.
Genellikle 30 yaşın üstündeki kişilerde görülüyor.
En sık belirtiler el ve ayak parmaklarında görülüyor
Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Korkmaz, Raynaud sendromunun belirtilerinin en sık el ve ayak parmaklarında, nadiren dil, burun ve kulakların uç kısımlarında da görüldüğünün altını çiziyor.
- Birincil Raynaud sendromunda belirtilerin genellikle simetrik yani her iki el veya ayak parmaklarında; ikincil Raynaud sendromunda ise asimetrik olarak yani bir veya birkaç parmakta görülebiliyor.
- Sıklıkla soğuk ve stres durumlarında tetiklenen damarlardaki büzüşme sonrası etkilenen bölgenin cildinde soğukluk, solukluk, ağrı, uyuşukluk ve karıncalanma oluşuyor.
Cildin önce soluk beyaz renkte iken sonra mavi-mor renge dönüştüğünü, damarlardaki büzüşmenin düzelmesi sonrası kan akımı artarak cildin pembe-kırmızı renge döndüğünü ifade eden Doç. Dr. Korkmaz, “Birincil Raynaud sendromunda etkilenen bölgede yara ve kangren oluşumu pek görülmez. İkincil Raynaud sendromunda yara ve kangren oluşabilir” diyor.
Raynaud sendromu tedavisi nasıl yapılır?
Doç. Dr. Kemal Korkmaz, Raynaud sendromunun tedavisinde amacın altta yatan hastalıkları ve durumları tedavi ederek, atakların sıklığı ile şiddetini azaltmak ve doku hasarını önlemek olduğunu söylüyor.
- Genellikle Raynaud sendromunun nedenlerinin ortadan kaldırılmasıyla ve kullanılan ilaçlarla hastalık başarılı bir şekilde tedavi edilebiliyor.
- Hastalığın tedavisinde damarlardaki büzüşmeyi önleyen ve kan dolaşımını arttıran çeşitli ilaçlar kullanılıyor.
- Özellikle ikincil Raynaud sendromu olan bazı hastalarda kangren ve yara oluşumunu engelleyebilmek için başarı oranı son derece yüksek olan cerrahi tedavi gerekebiliyor.
- Tedavi sürecinde öncelikle soğuğa maruziyetten kaçınılması gerektiğini belirten Doç. Dr. Korkmaz, tedavi sürecine dair şu uyarılarda bulunuyor.
Soğuk ortamlarda mutlaka eldiven ve çorap kullanın
- El ve ayaklar sıcak suyla yıkanmalı.
- Soğuk ortamlarda sıcak tutan eldiven ve çorap giyilmeli.
- Stresi ve ruhsal gerginliklerinizi yoga, pilates ve meditasyon yaparak kontrol altına alabilirsiniz.
- Sigara kesinlikle bırakılmalı.