İnsanoğlu evrimleşmeden önce doğadaki hayvanlarla yaşarken, her insan dışkısı geldiği anda yapıyor ve gazını çıkıyordu. Modern hayata bağdaşmasa da normali buydu. Tıbbi olarak günde üç defa dışkılamak ile üç günde bir dışkılamak arasındaki her türlü sayıyı normal kabul ediyoruz. Üç günde bir kereden az dışkılamaya ya da ıkınarak ve çok sert dışkı çıkarmaya da kabızlık diyoruz. Gastroenteroloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Salih Boğa, kronik kabızlığa neden olan etkenleri ve nasıl tedavi edilebileceğini sizler için anlattı.
Geçtiğimiz yıllarda haftalarca dışkısını tuttuğu için otizmli bir çocuğumuz hayatını kaybetmişti. Çok yaşlı ve yatalak hastalarda ya da meramını anlatamayan, iletişimi ve zihinsel fonksiyonları kısıtlı hastalarda kronik kabızlığa çok sık rastlamaktayız.
Dışkılama ertelenmemelidir!
Kalın bağırsağın sindirim sistemindeki görevi dışkının daha az sulu olmasını sağlamak yani suyu emmektir. Günde yaklaşık 150-200 gram dışkı rektuma (kalın bağırsağın son kısmı) ulaşır ve depolanır. Hissedildiği ilk anda olmasa da, ilk uygun vakitte bu dışkının hastanın kendini rahat hissedeceği bir tuvalete giderek çıkarılması gerekmektedir.
Hastanın kendini rahat hissetmesi göreceli bir kavram olduğu için böyle bir tuvalet yoksa ya da hasta kendini rahat hissetmiyorsa dışkılama ertelenecek ve o an dışkılama isteği ve fonksiyonu başlayan bağırsağa müdahale edilmiş olacaktır. Bağırsakta kalan dışkıdaki su miktarı (normalde dışkının yarıdan fazlası sudur) kalın bağırsağın fonksiyonu gereği su emilmeye devam edeceği için daha da azalacak ve dışkı daha da sertleşecektir.
Kabızlık ne zaman tehlikeli hale gelir?
Dışkılama çok ertelenirse ve dışkı kalın bağırsakta birikirse, suyunun fazla emilmesiyle çok sert hale gelir. Sertleşmiş ve taşlaşmış dışkıya fekalom denmektedir. Fekalom oluştuktan sonra hasta uygun tuvalete gittikten sonra bile o taşlaşmış dışkıyı makattan dışarı çıkarmakta güçlük çekebilir. Bu durum, kronik kabızlığa neden olur ve kalın bağırsakta daha çok dışkı biriktiğinde hasta dışkılayamaz. Kabızlığın sebebi bazen de dışkının bağırsak içinde ilerlemesini engelleyen bir tümör, iltihabi barsak hastalığı veya bağırsaktaki şekil bozukluğu olabilir.
Böyle durumlarda gerektiğinde el ya da kolonoskopiyle bu taşlaşmış dışkının boşaltılması hastayı rahatlatmanın tek yolu olmaktadır. Kolonoskopi ayrıca bağırsaklardaki herhangi bir problemin tespitinde de tercih edilmektedir.
Bu açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi dışkıyı uzun süre tutma, geldiği an dışkıyı yapmama ve erteleme kabızlığın önemli sebeplerinden birisidir. Kabızlık baskın olan hassas bağırsak sendromunda da bu fizyopatoloji rol oynamaktadır.
Dışkılamada güçlük çekmeye başladıysanız ve/veya birkaç hafta öncesine nazaran dışkı kalınlığında azalma görüyorsanız bu durum ciddi bir hastalığın habercisi olabileceği için vakit kaybetmeksizin gastroenteroloji bölümüne başvurmanız gerekir.