Yaşamın herhangi bir zamanında ortaya çıkabilen ve tekrarlayabilen bir hastalık olan depresyon, uygun bir tedavi ile ortalama 3-6 ay arasında düzelebiliyor ve hastaların çoğu bir yılda iyileşiyor. Ancak hastaların yüzde sekseni yaşamları boyunca en az bir depresif dönem daha geçirebiliyor. Bu nedenle depresyonun doğru bir şekilde tedavi edilmesinin önemi büyük. Peki depresyon için en doğru tedavi biçimi nedir? Posta Gazetesi’nden Özgür Gökmen Çelenk, Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe ile yaptığı röportajda, depresyon tedavisi konusuna eğildi. Depresyon belirtilerinden, tanı sürecine kadar her konuda uzmanından bilgi aldı.
Depresyona girdiğini düşünen biri ne yapmalı?
Depresyonun en karakteristik belirtileri çökkün duygudurum, hayattan zevk alamama, değersizlik hissi, suçluluk duygusu, intihara dair düşünceler, enerji kaybı, yorgunluk, uyku süresinde azalma ve aşırı uyku hali, iştah kaybı ve kilo verme veya aşırı iştah artışı ve kilo alma ile konsantrasyon güçlükleri, karar vermede zorluk, hareketlerde yavaşlama veya artış olarak sıralanıyor. Buna göre, uzmanlar bu belirtilerden en az 5’inin yaklaşık olarak 2 hafta boyunca hemen her gün yaşanmasını depresyon olarak tanımlıyor. Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, özellikle çökkün duygudurum ile hayattan tat alamamanın depresyon tanısı için çok önemli olduğunu belirtiyor.
Kişiler yaşadığı zorlukları depresyonla ilişkilendirse de burada en önemli belirteçlerden biri depresif duygudurumun sürekliliği. Bu nedenle birkaç günlük geçici durumlar depresyon anlamına gelmiyor.
Depresyonda olduğunu düşünen bir kişinin öncelikle bir psikiyatriste veya klinik psikoloğa başvurması gerektiğini ifade eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, tedavi süreci kiminle yürütülürse yürütülsün, tanı aşamaasında bir hekimin değerlendirme yapması gerektiğini belirtiyor.
Yaşamın herhangi bir zamanında ortaya çıkabilen ve yüzde seksen oranında en az bir kere tekrarlayabilen bir hastalık olan depresyon, mutlaka profesyonel kişilerce tedavi edilmesi gereken bir sorun.
Depresif dönemin doğru tedavi ile ortalama 3 ile 6 ay arasında düzelebileceğini belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, hastaların çoğunun 1 yıl gibi kısa bir sürede iyileşebileceğini belirtiyor. Depresyonda olan hastaların yarısının yaklaşık 6 ayda, üçte birinin de 1 yılda iyileşeceğini ifade eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, yaklaşık üçte bir hastada ise tedaviye rağmen iyileşme sağlanamayabilecğeini ve bu kişilerde kronik depresyon gelişebileceğini belirtiyor.
Depresyon tedavisi nasıl yapılır? İlaç mı psikoterapi mi daha doğru?
Hekim tarafından tanı konulduktan ve depresyonun nedenini başka bir tıbbi durumda kaynaklanıp kaynaklanmadığı netleştirildikten sonra psikiyatrik tedaviye geçiliyor.
Bilimsel olarak depresyon tedavisinde kanıtlanmış yöntemler ilaç tedavisi ve psikoterapi. Bu iki tedavi biçimi birlikte veya ayrı ayrı uygulanabiliyor. Bazı dirençli depresyon türlerinde ise halk arasında elektroşok tedavisi olarak da alandırılan elektrokonvulsif terapi (EKT) uygulanabiliyor.
Hafif depresif durumlarda sadece psikoterapi ile yeterli iyileşme sağlanabiliyor Ancak orta ve ağır depresyonlarda sıklıka ilaç tedavisine ihtiyaç duyuluyor. İlaç tedavisi ile psikoterapinin birlikte uygulanması hem kişinin genel iyilik halini sağlanmasıda hem de depresyonun nüls etmesinin önlenmesi açısından, sadece ilaç veya sadece psikoterapi uygulanmasına göre daha etkin bulunuyor.
Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar ve ilaç kullanırken dikkat edilmesi gerekenler
Depresyonun tedavisinde ilaç olarak antidepresanlar, yeni kuşak antipsikotikler veya duygudurum düzenleyici ilaçlar kullanılıyor. Araştırmalar, depresyonun nüks etmesinin en önemli nedeninin yetersiz tedavi olduğunu gösteriyor. Bu nedenle kişiye özel tedavinin hekimin kararlaştırdığı süre boyunca devam etmesini sağlamak çok önemli. Bu anlamda kullanılan ilaçların aniden kesilmemesi çok önemli.
İlaç kullanma süresi
İlk depresyon atağında yeterli etkinlik sağlanmışsa ilaç tedavisi 6 ay ile 12 ay arasında sürdürülüyor. Tedavi sırasında herhangi bir yineleme olmazsa, ilaçlar 12 ayın sonuda kademeli olarak kesilir. İkinci defa gerçekleşen veya sonraki ataklara göre, ilaç tedavisinin süresi kişiye özgü farklılıklar olsa da 2 yıl ve üzeri süre boyunca devam ettirilebilir.
Depresyonda olan kişi ilaç kullanırken nelere dikkat etmeli?
Depresyon tedavisi gören bir kişinin önerilen ilaçlara ait soru işaretleri varsa bunlar giderilmeli ve ilaç yan etkileri konusunda hekim tarafından bilgilendirilmesi gerekir. Çünkü ilaçlarla ilgili en sık yaşanan sorun, bu soru işaretleri ve oluşan yan etkiler…
Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe’nin altını çizdiği konulardan bir diğeri ise halk arasında, antidepresanların bağımlılık yaptığı yönündeki yanlış inanışlar. Psikiyatri Uzmanı Dr. Güneytepe, bu konuyu şu şekilde açıklıyor. “Antidepresanlar bağımlılık yapmaz. Bağımlılık yapma potansiyeli olan ilaçlar ülkemizde yeşil ya da kırmızı reçeteyle ve kontrole tabi olarak kullanılıyor. Bu yanlış inanışın sebebi, ilaçların aniden kesilmesi sonucunda hastada huzursuzluk, baş ağrısı, baş dönmesi ve sinirlilik gibi geri çekilme sendromlarının görülmesi. Ancak bu belirtiler en fazla 7-10 gün içinde geçiyor. Ancak tedavi tamamlanmadan ilaç kesildiği için hastalık nüksediyor. Bu da halk arasında yanlış yorumlanıyor ve ‘ilaçlar bağımlılığa yol açıyor’ deniyor.”
- İlaçlar doz atlamadan kullanılmalı
- Beraberinde alkol, uyarıcı ve uyuşturucu madde kullanılmamalı
- Tedaviyi sürdüren hekime danışmadan ilaç dozunda değişiklik yapılmamalı
- İlaç aniden kesilmemeli. Aksi durumda kişide huzursuzluk, baş ağrısı, baş dönmesi ve sinirlilik gibi geri çekilme sendromu otaya çıkabilir.
Bu haber ilginizi çekebilir: Depresyon ilaçları aniden kesilmemeli!
Depresyon tedavisinde psikoterapi nasıl yapılır?
Psikoterapi, kişinin kendi zihinsel ve duygusal kaynaklarını kullanarak yaşadığı sorunları anlamlandırmasına ve çözmesine yardımcı olur. Yaşanılan sorun kimi zaman depresyon gibi bir hastalık veya bir kayıp ya da travma da olabilir. Burada önemli olan süreci psikoterapi konusunda uzman bir ruh sağlığı profesyoneli ile yürütmektir.
Psikiterapi süresi hastalığın türüne, şiddetine, kişinin psikolojik geçmişine göre değişiklik gösteriyor. Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, iyileşmenin daha ilk seansta başladığını belirtiyor.
Psikoterapist ile hasta arasında güvenli bir ilişkinin kurulması, terapiye olan motivasyon ilk adımlar. Akut kriz söz konusu ise bu durumlarda birkaç seansta krizin çözülmesine yardımcı terapi türleri de var. Psikiterapide yaşanan sorunun kökenleri konusunda içgörü sağlamayı, buradan hareketle de kişiye özel çözümler üretmeyi amaçlayan terapiler mevcut. Bu terapiler kimi zaman haftalar kimi zaman aylarca sürebiliyor.
Depresyonun nüksetmesi nasıl önlenebilir?
Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, depresyonun tedavi edilse de nüksedebilen bir hastalık olduğunun altını çiziyor zira bir kişinin depresyona yakalanması için en büyük risk faktörü, daha önce depresyon geçirmesi. Ancak ilaç tedavisinin yeterli dozda ve sürede kullanılması, tedaviye psikoterapinin eklenmesi depresyonun nüksetme olasılığını azaltıyor. Tabii ki tüm bunların yanı sıra kişiye özgü tetikleyici etkenler ile erken belirteçlerin de tanınması önemli.
Depresyon tanısı almış hastanın yakınlarına tavsiyeler
Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, depresyon tanısı almış bir hastanın yakınlarına da görev düştüğünü belirtiyor ve depresyon süreci geçiren bir kişiye yaklaşımda şunlara dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor:
- Depresyonda olan kişiyi yapamadığı şeyler için eleştirmeyin, yeterince çabalamamakla suçlamayın. Bu türde yaklaşımlar yararlı olmaktan ziyade zarar bile verebilir.
- İhtiyacı olduğunda sözlerinizle veya davranışlarınızla yardıma hazır olduğunuzu gösterin, yanında olduğunuzu hissettirin.
- Günlük hayatını devam ettirirken zorlandığı konularda ona destek olun, işlerine yardım edin, üzerindeki yükleri biraz olsun alın.
- Gerektiği zamanlarda yanında olun. Hiçbir şey yapmasanız bile yalnız bırakmayın.
- Profesyonel tedavi almıyorsa, tedaviye ulaşmasını kolaylaştırın, tedavi sürecine girdiğinde onunla olduğunuzu hissettirin.