Çocuklarda geceleri idrar kaçırma nedenleri

Çocuklarda gece ya da gündüz yineleyen şekilde idrar kaçırma Enürezis noktürna (EN) olarak adlandırılır. Gece altını ıslatma olarak da tanımlanır. Çocukluk çağının en sık karşılaşılan üriner sistem (boşaltım sistemi) sorunlarından biridir.

Normalde çocukların çoğu hem tuvalet eğitiminin etkisi hem de mesane kapasitesinin gelişmesi sonucu 2-4 yaş arasında idrarlarını hem gece hem de gündüz tutmayı becerirler. Gece altını ıslatma çoğu zaman mesane gelişimindeki gecikmenin bir sonucudur, bu nedenle de yaşla sıklığı azalır.

Üç yaşındaki çocukların %40’ı altını ıslattığı halde bu oran 5 yaşında %20’ye, 6 yaşında %10’a düşmektedir. Erkek çocuklar kızlara göre daha sık altını ıslatma sorunu yaşamaktadır. Aileler 5-6 yaş civarında bu sorunla ilgilenmeye ve genellikle de 7-8 yaşında hekimlerden yardım istemeye başlarlar. Ülkemizde 7-11 yaşındaki erkek çocukların %16’sında, kızların ise %11’inde altını ıslatma sorunu olduğu bildirilmektedir.

İdrar kaçırmanın nedenleri fizyolojik veya duygusal olabilir. Sıvı alımının kısıtlanması, gazlı içeceklerden uzak durulması gibi değişikliklerle sorun çözülmezse altında yatan diğer nedenler için uzman desteği almanız gerekir. İdrar yolu enfeksiyonları, kronik kabızlık, uyku problemleri ya da aşırı stres bu duruma yol açabilir.

Enürezis, gündüz veya gece görülebilir. Aileler için endişelendirici olsa da, sabırlı olmanız ve bu durumun çocuğunuzun suçu olmadığını hatırlamanız önemlidir. Çocuk bilinçli olarak idrar kaçırmaz ve bu durumun önüne geçmenin birçok yolu vardır.

GECE ALTINI ISLATMA NEDENLERİ

Gece altını ıslatan çocukların büyük bir grubu (%90-95’i) fizyolojik altını ıslatma grubunda toplanmaktadır. Bu çocukların gece uykuda mesane doluluğunu hissetmelerinin yetersiz, mesane kapasitelerinin küçük ve uyku derinliklerinin fazla olduğu bildirilmektedir. Altını ıslatan çocukların %2-3’ünden şeker hastalığı, böbrek hastalıkları, mesane hastalıkları gibi sorunlar saptanmaktadır.

Genetik nedenler önemli bir faktördür. Anne ve babadan birisinde altını ıslatma öyküsü varsa çocukta % 45, ikisinde birden varsa %77 oranında altını ıslatma sorunu yaşanmaktadır.

AŞAĞIDAKİ NEDENLERDEN EN AZ BİRİ YA DA DAHA FAZLASI BU DURUMA NEDEN OLABİLİR

• Anne ya da babada idrar kaçırma sorunu olması
• Çocuğun mesane kaslarının henüz olgunlaşmaması
• Aşırı yorgunluk ya da yatmadan önce çok sıvı tüketme
• Böbrek ve idrar yolunda yapısal problemler
• Stres ve kaygı sorunları (Aile sorunları, ev ya da okul değiştirme, aileye yeni kardeş katılması ya da kardeş kıskançlığı gibi nedenlerle ilgi çekme isteği)
• Duygusal sorunlar (Ebeveynlerin ilgisizliği ya da aşırı ilgisi, kazalar ya da yaşanılan şoklar)
• Tuvalet eğitimi sırasında baskı görme
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Kabızlığın mesane üzerinde baskı yapması
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Uyku sırasında vücudun yeterli miktarda antidiüretik hormon (ADH) salgılamaması
• Tıkayıcı uyku apnesi sendromu
• Aşırı aktif mesane sendromu
• Küçük mesane
• Uykudayken mesanenin dolu olduğunu hissedememe
• İdrar yolu enfeksiyonları

GÜNDÜZ GERÇEKLEŞEN İDRAR KAÇIRMA

• Stres ve kaygı sorunları
• Kola gibi kafeinli içecekler
• Kabızlığın mesanenin üzerine baskı yapması
• Tuvalete yeteri sıklıkta gitmeme
• İşerken tüm idrarı yapmama
• Aşırı aktif mesane sendromu
• Küçük mesane
• İdrar yolunda yapısal problemler
• İdrar yolu enfeksiyonları

Kabızlık sorunu olan, düzenli tuvalete çıkma alışkanlığı olmayan, fiziksel gelişiminde farklılıklar olan ve kaygı sorunu yaşayan çocuklarda idrar kaçırma daha sık görülebilir.

İdrar kaçırmanın yarattığı stresli durum nedeniyle de anksiyete ve kendine güven gibi enürezis kaynaklı psikolojik sorunlar da ortaya çıkmaktadır. Gerektiğinde uzman desteği almak çocuğunuzun fizyolojik ve ruhsal sağlığını olumlu etkiler.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

İdrar kaçırmanın ilk tedavisi genellikle günlük alışkanlıkları değiştirmektir. Bunu yapmak için de çocuğa baskı kurmak, aşırı titizlik, suçlama ya da azarlama gibi davranışlardan kaçınmak, destekleyici olmak gerekir. Bunların yanı sıra;

• Günün belirli saatlerinde ve geceleri alınan sıvı miktarının azaltılması,  
• Özellikle yatmadan 2 saat önce su verilmemesi,
• Kafeinli gıda ve içeceklerden uzak durma,
• Yatağa girmeden tuvalete gitme,
• Tuvalete ulaşımın kolaylaştırılması,
• Çocuğunuzu belirli bir programda gece idrar çıkması için uyandırma,
• Yağda kızarmış gıdalardan, gazlı içeceklerden, boyalı şekerlerden uzak durulması,  
• Ortalama iki saatte bir mutlaka idrara çıkılması,  
• Okula giden çocukların her iki teneffüste bir mutlaka çişini yapması,  
• Her gün düzenli büyük abdest yaptırılması,  
• Çocuğun tuvaletinin mutlaka oturaklı (alafranga) olması ve ayaklarının altına boyuna uygun bir basamak konması. 
• Çocuğun kuru kalma sorumluluğu almasına teşvik edilmesi
• Çocuğun benlik saygısının desteklenmesi gibi davranış değişiklikleri de doktorunuz tarafından önerilebilir.
• Davranış ve hayat tarzı değişikliğinden fayda alınamayan çocuklarda alarm tedavisi ya da ilaç tedavisine başlanabilir.
• Alarm tedavisinde çocuk yatağı ıslattığında çalan cihazlar kullanılır. Bunun için çocuğun 8 yaşını bitirmesi beklenmeli ve tedavi 2-3 ay sürdürülmelidir. Bu tedavi ile çocuklarda %70-84 oranında iyileşme sağlanmaktadır. Alarm tedavisi sonunda yineleme riski %10 dolayındadır.
• İlaç tedavisinin amacı istek dışı olan idrar torbası kasılmasının önlenmesi ve idrar torbasının büyütülmesidir. İlaç tedavisi ortalama 1 yıl ya da daha fazla sürebilir. İlaçlardan dolayı sık görülen yan etkiler ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, yüz kızarması, vücut sıcaklığında atış, sinirlilik ve okul başarısının düşmesidir.
• İdrar kaçırma kabızlık, idrar yolu enfeksiyonları gibi nedenlere bağlı ise önce bu sorunların tedavi edilmesi gerekir.
• Terapi (danışmanlık): Bir çocuk psikiyatristi çalışmak, çocuğunuzun yaşam değişiklikleri veya diğer streslerle baş etmesine yardımcı olabilir.

GECE ALTINI ISLATAN ÇOCUKLARA NASIL YARDIMCI OLABİLİRSİNİZ?

Çocuklar yatak ıslatma nedeniyle utanma ya da suçluluk duyabilir, kaygılı olabilir. Çocuğunuzun bilinçli olarak yatak ıslatmadığını ve yardımınız olmadan bunu önleyemeyeceğini unutmayın. Onu azarlamayın ya da suçlamayın. Arkadaşları ya da başka aile üyeleri tarafından bu nedenle kendini kötü hissetmediğinden emin olun.

Enürezisin geçici bir sorun olduğunu unutmayın. Gündüz idrar kaçırmaları için dışarı çıkarken yanınızda ek giysi bulundurun.

İlgili Haberler

Uzmanından uyarı: ‘Çocuğunuzun yüksek sesle TV izlemesi işitme kaybı belirtisi olabilir’Bebeklerin uyku döngüsü ne zaman oturuyor?