Kalp son derece karmaşık bir yapı ve çocuğun kalbi anne karnında gelişirken bazı bozukluklar olursa, yüzlerce çeşit doğumsal kalp hastalığı ortaya çıkabiliyor. Buna bağlı olarak yakınmalar ve klinik belirtiler çok geniş bir dağılımda kendini gösteriyor. Ayrıca çocuğun yaşına göre de değişiyor. Örneğin küçük bebeklerde emerken yorulma, terleme, sık nefes alma, gelişme geriliği, morarma, göğüs şekil bozuklukları, uyku bozuklukları olabiliyor. Daha büyük çocuklarda çabuk yorulma, göğüs ağrısı ve büyük bölümünde kalpte üfürümler şeklinde kendini gösteriyor. Her ne olursa olsun, çocukların mutlaka bir kalp uzmanına gösterilerek kalp sağlığının kontrol edilmesi gerekiyor. Aksi durumda çocuğun hayatını tehdit edebilecek sorunlar oluşabiliyor.
Kalp dört boşluktan oluşan, birbirine bitişik iki yarı-pompa gibi çalışan, ‘’temiz/oksijenli’’ kanlar ile ‘’kirli/oksijeni azalmış’’ kanları birbirine karışmadan sürekli pompalayan, dört kapak ve sekiz giren-çıkan damardan oluşmuş müthiş bir canlı makine gibi hayal edilebilir.
Çocuk Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ümit Bilge Samanlı, “Bu karışık yapı anne karnında gelişirken bazı bozukluklar olursa, yüzlerce çeşit doğumsal kalp hastalığı ortaya çıkabilir” diyor. Buna bağlı olarak yakınmalar ve klinik belirtiler çok geniş bir dağılımda kendini gösteriyor. Ayrıca çocuğun yaşına göre de değişiyor.
- Küçük bebeklerde emerken yorulma, terleme, sık nefes alma, gelişme geriliği, morarma, göğüs şekil bozuklukları, uyku bozuklukları ortaya çıkabiliyor.
- Daha büyük çocuklarda çabuk yorulma, göğüs ağrısı ve büyük bölümünde kalpte üfürümler şeklinde görülebiliyor.
ÇOCUKLARDA ÜFÜRÜM NEDİR?
Kalp, anne karnındaki embriyoda hayatın üçüncü haftasında kan pompalamaya başlıyor. Bu büyüleyici organın karışık yapısının içinden sürekli geçen kan titreşimler oluşturuyor ve bu titreşimlerin büyük çoğunluğunu doktorlar dinleme aletleri aracılığıyla “üfürüm”olarak duyabiliyor.
Çocuk Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ümit Bilge Samanlı, bu üfürümlerin büyük çoğunluğunun zararsız, yani sağlıklı çocuklarda duyulan ve ergenliğe girince genellikle artık duyulmaz olan masum üfürümler olduğunu belirtiyor. Ancak çocukların 1000’de 8’inde ise bu üfürümler bir doğumsal kalp hastalığı sonucu olabiliyor ve inceleme gerektiriyor.
Dr. Samanlı, aileleri bir noktada uyarıyor:
Üfürümün masum mu yoksa bir kalp hastalığına mı bağlı olduğunun belirlenmesi gerekir. Bu nedenle çocuk doktorunuz sizi bir çocuk kardiyoloğuna yönlendirecektir.
ÇOCUKLARDA KALP KONTROLLERİNİ AKSATMAYIN
Çocuğunuzun kalp sağlığı kontrollerini çocuk kardiyolojisi uzmanının yapması gerekiyor. Buna göre çocuk kalp hastalıkları uzmanı muayene sırasında çocuğunuzun kalbini dikkatle dinliyor, tansiyonuna bakıyor. Diğer kontroller ise şu şekilde oluyor:
- Ritmini incelemek için EKG (elektrokardiografi) çeker.
- Kalbin tüm yapısını görüntülemek içinse EKO (ekokardiografi) yapar. EKO ile kalbin tüm damarları, boşlukları, kapakları, kalbin çalışma gücü, kan akımlarının normal olup olmadığı gibi pek çok şey görülebilir.
- Bu aşamada çocuğunuzun kalbinde her şeyin yolunda gittiğini veya aksamalar varsa bunların ne olduğunu ayrıntılı olarak anlamak mümkün olabilir.
- Ayrıca, daha büyük çocuklarda gerekiyorsa yorma-efor testi (koşu bandı) yapılabilir.
- Ritimle ilgili daha ileri değerlendirmeler için 24 saatlik EKG çekimini (Holter-EKG) gerekli görülebilir.
- Bunların sonucunda, çocuğunuzun kalbinde bir sorun varsa çözüm yolları önerilir.
- Çok daha seyrek görülen ağır doğumsal kalp hastalıkları için daha ileri görüntüleme yöntemleri de gerekebilir.
Çocuklarda belli başlı doğumsal kalp hastalıkları nelerdir?
Çok fazla sayıda kalp hastalığı olduğu gibi öne çıkanlar arasında; duvarlardaki küçüklü büyüklü delikler, kapak darlıkları, kapak yetersizlikleri, anne karnında normal kabul edilen ama doğduktan sonra kapanması gereken ek damarların devam ediyor olması, kasılma kusurları, çıkış yolu darlıkları bulunuyor.
Anne karnında da kalp değerlendirmesi yapılabilir mi?
Fetal ekokardiografi ile 20’inci hafta civarında görüntüleme yapılarak doğumdan sonra üzücü sürprizleri önceden ekarte etmek mümkün. Hamilelik sırasında anne adayları genellikle bu tür kontroller nedeniyle radyasyon alacağından korkabiliyor ancak ekokardiografi tekniği radyasyon değil. Duyulamayan titreşimlerdeki ses dalgalarını kullanarak bunları görüntüye dönüştürüyor ve bu nedenle bu kontrol fetüse veya çocuğa zarar vermiyor.
Çocukların kalbine ne zaman bakılmalıdır?
Çocuk Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ümit Bilge Samanlı, “çocukların kalbine ne zaman bakılmalıdır?” diye sorduğumuzda bunun bir alt sınırının olmadığını belirtiyor ve ekliyor: “Gerekli görüldüğü takdirde bir günlükten itibaren bakılabilir”
- Herhangi bir şüpheli durum olmadığında ideali 3 kere bakılması.
- Erken süt çocukluğu döneminde, iki yaşı dolduktan sonraki yıl içinde, bir de ergenlik dönemine yaklaşırken…
- Eğer belirgin üfürüm duyulmakta ise (masum da olsa) birkaç yılda bir kontrol yapılması önerilmektedir.