Kanda ürik asitin 6 mg’nin üzerinde seyrettiği bazı kişilerde görülen romatizmal bir hastalık olan gut hastalığı, kendini ilk olarak ayak başparmağında kızarıklık ve şişlikle gösteriyor. Beslenme biçimi ile sıkı bir ilişkisi olan, kandaki ürik asitin dalgalanmalarıyla ortaya çıkan gut hastalığı, kontrol altına alınmazsa sadece gut krizine değil; damar sertliği, kalp krizi, böbrek yetmezliği gibi ciddi sorunlara da yol açabiliyor. İşte nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemeriyle gut hastalığı hakkında bilinmeyenler
Ürik asit yükselmesine yol açan gıdaların çok tüketilmesi, alkol ve bazı ilaçlar nedeniyle ortaya çıkabilen, erkeklerde kadınlara göre daha fazla görülen Gut hastalığı, kanımızda ürik asit dediğimiz bir maddenin 6 mg’nin üzerinde seyrettiği bazı kişilerde görülen romatizmal bir hastalık.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Dalı Başkanı ve Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Vedat Hamuryudan, gut hastalığı hakkında bilinmeyenleri anlattı.
Vücudumuza aldığımız et, balık, tavuk, yumurta gibi proteinler mideden geçerek, parçalanıyor. Vücudumuz proteini kendisi için kullandıktan sonra en son kalıntılarını ürik asit şeklinde böbrekler yoluyla atıyor. Ancak yaşımız ilerledikçe kanda ürik asit seviyemiz yükseliyor ve bu asit dokularda çökmeye başlıyor.
Ayak başparmağımız vücudun en uzak noktası olduğu için soğuk bir yer ve bu nedenle gut hastalığının hastalarda yüzde 90 oranında ayak başparmağından başladığını ifade eden Prof. Dr. Hamuryudan, ürik asit birikmesinin daha iyi anlaşılabilmesi için şu örneği veriyor.
Çaya şeker kattığınızda çözülür, biraz daha eklediğinizde yine erir. Ama belli bir noktaya geldiğinde doygunluk meydana gelir ve şeker artık erimez, çökmeye başlar. Ürik asit de belli bir noktaya kadar kanda çözülmüş şekilde dolaşırken bir noktadan sonra kristaller şeklinde çökmeye başlar. Şeker nasıl en dibe çökerse ürik asit de gidip vücudun en dibine yani ayak başparmağına çöker.
Gut hastaları ilk krizini nasıl yaşar?
Prof. Dr. Hamuryudan, ilk gut krizinin özellikle 45-50 yaşlarında ve ağırlıkla biraz kilolu kişilerde, genellikle bir akşam ziyafetinden döndükten sonra gerçekleştiğini belirtiyor. Buna göre atak şu şekilde ilerliyor.
- Kişi akşam yemeğinden sonra yatağa gidip yatar.
- 2 saat sonra ‘Ayak başparmağıma ne oldu, acaba çarptım mı?’ diye ağrıyla uyanır.
- Ağrı dakikalar ya da saatler içinde şiddetlenir.
- Ayak baş parmağı kızarır, ısınır.
- Bu, gutlu hastanın karşılaştığı ilk ataktır.
İlk gut krizi 72 saate kadar sürebiliyor!
Gut hastalarının yaşadığı ilk atağın genellikle 72 saate kadar sürebildiğini ifade eden Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Hamuryudan, bu atak geçtikten sonra sessiz bir döneme girildiğini ifade ediyor.
Ancak yaşam tarzı düzenlenmezse, atak tekrarlıyor ve aynı tablo gerçekleşmeye devam ediyor.
Tedavi edilmediği müddetçe gut krizlerinin sıklığının arttığını belirten Prof. Dr. Hamuryudan, önceden 3 günde iyileşen hastanın artık 10 gün boyunca gut şikayetlerinin devam ettiğini açıklıyor.
Üstelik gut, önce sadece baş parmağı etkilerken zamanla eklemleri tutmaya başlıyor ve ataklar çok daha uzun sürüyor.
Tedavi edilmeyen gut hastalığı kalp krizine, böbrek yetmezliğine yol açabiliyor!
Tedavi edilmeyen gut hastalığında ileri dönemde erken çevresinde, kulakta tifüs adı verilen irili ufaklı tebeşir renginde şişlikler görülmeye başlanıyor.
İlerlemiş gut hastalığının artık sadece bir eklem rahatsızlığı olmadığını, ürik asitin böbreklere, damarlara da çökeceğini belirten Prof. Dr. Hamuryudan, gut hastalığının zamanla damar sertliğine ve hatta kalp krizine, böbrek yetmezliğine neden olacağını ifade ediyor.
Gut hastalığı nedenleri
- Ürik asidi vücuttan atan enzimlerde bozukluk
- Ürik asit yükselmesine yol açan gıdaların çok tüketilmesi (Et, balık, tavuk, yumurta vb. protein kaynaklarının yüksek oranda tüketilmesi)
- Alkol (Bira gibi mayalı ve rakı, viski gibi yüksek alkollü içecekler)
- Mısır şurubuyla (fruktoz) hazırlanmış yiyecek ve içecekler
- Bazı ilaçlar (Kişilerde ürik asit seviyesini artıran bazı tansiyon ilaçları)
- Cinsiyet (Erkeklerde kadınlara nazaran daha fazla görülüyor)
Gut hastalığının en çok görüldüğü kişiler
- Gutlu hastalarda genellikle başka sorunların da olduğunu ifade eden Prof. Dr. Vedat Hamuryudan, bu hastaların şekerlerinin, tansiyonlarının, kolesterollerinin ve trigliserid seviyelerinin daha yüksek olduğunu belirtiyor.
- Bazı tansiyon ilaçları ürik asidi yükseltip gut krizine neden olabiliyor. Bu nedenle tansiyon tedavisi gören hastalarda da gut görülebiliyor.
- Gut bir türlü kontrol altına alınamıyorsa tansiyon hastalarında ilaç tedavisini gözden geçirmek gerekiyor. Çünkü bazı tansiyon ilaçları ürik asidi yükseltirken, bazıları da ürik asidi düşürüyor.
GUT HASTALIĞININ BESLENME İLE İLİŞKİSİ
- İdeal kiloda olmamak, fazla kilo
- Hareketsiz yaşam
- Et, sakatat, kabuklu deniz ürünlerini daha fazla tüketmek
- Özellikle de bira gibi mayalı ve rakı, viski gibi yüksek alkollü içeceklerin tüketimi
- Mısır şurubuyla (fruktoz) hazırlanmış yiyecek ve içeceklerin tüketimi
Gut hastalığı tedavisi
Gut hastalığının tedavisi atak tedavisi ve koruyucu tedavi olarak ikiye ayrılıyor.
Atak tedavisi
- Ağrıyla gelen hastada atağı geçirmek için antienflamatuar ilaçlar, ağrı kesiciler, çiğdem yaprağından elde edilen kolşisin ve bazen de kortizon kullanılıyor.
- Bu arada şişlik üzerine buz paketi koymak ağrı ve şişliği azaltabiliyor.
Koruyucu tedavi
- Bir daha bu krizin gelmemesi için ürik asidi düşüren bir tedavi veriliyor.
- Bunlar, kanda ürik asit oluşumuna yol açan enzimleri engelleyen ilaçlardan oluşuyor.
- İlaçlara başlarken çok dikkatli olmak gerekiyor.
- Aniden yüksek doz verilirse ürik asidin birden düşmesi de gut krizine yol açıyor.
- İlaçların düzenli kullanılması gerekiyor.
- Hastanın ilaç dışında diyetine dikkat etmesi ve kilo vermesi gerekiyor.
İlaç tedavisinde en sık yapılan hata
Prof. Dr. Vedat Hamuryudan, ilaç tedavisi sırasında en sık yapılan hatayı şu şekilde açıklıyor:
Ürik asit düşürücü ilaç verirsiniz, hasta kullanır, hedef ürik asidi 6 mg’dan düşük tutmaktır. Ondan sonra bir kişi ‘Senin ürik asidin düşmüş, ilacı kes’ der ve hasta bir süre sonra atakla geri gelir.
Bu nedenle hastanın kendi doktoru ile sürekli temasta olması gerekiyor.
Gut hastalığı tedavisinde ne sadece ilaç ne de sadece perhiz…
Prof. Dr. Vedat Hamuryudan, gut hastalığı tedavisi ile ilgili, “ilaç kullanmasam, sadece diyetime dikkat etsem veya “sadece ilacımı kullanırım, hayatımı yaşarım” diyenler için de şu açıklamayı yapıyor:
Dünyanın en sıkı diyetini de yapsanız ürik asit düzeyini ancak 1 birim düşürürsünüz. 9’dan 8’e iner örneğin. Bu da yeterli değil.’ Ben ilacımı içerim, hayatımı yaşarım’ demek de mümkün değil. Hastaların düzenli yaşaması lazım. Sadece ürik asit seviyesinin yüksek olması değil ürik asit düzeyinde ani oynamalar da problem. Mesela Ramazan ayı geldi, oruç tutmaya başladınız, ürik asit düzeyi ani düşer ve krize yakalanırsınız. Ya da akşam bir ziyafete gittiniz, her şeyi yiyorsunuz ürik asit ani yükselir, bu da krize yol açar.
Gut hastaları nasıl beslenmeli?
Prof. Dr. Vedat Hamuryudan, gutlu hastalarda genellikle bakliyat ve süt ürünleri yasaklandığını ancak bunun doğru bir yaklaşım olmadığını belirtiyor.
“Gut hastaları genellikle kilolu olduğundan yapılması gereken dengeli bir diyetle kiloyu kontrol altına almak olmalıdır” diyor ve önerilerini şu şekilde sıralıyor:
- Her zaman yediğinizin yarısını tüketin.
- Et konusunda kısıtlamaya gidin.
- Sadece kırmızı et değil, tavuk ve balık etlerini de kısıtlayın.
- Günde yarım porsiyon veya haftada 2-3 kez et tüketin.
- Sakatatlardan özellikle uzak durun. Sadece güzel bir yemekte, nefsinizi köreltecek kadar iyiyin. Örneğin bir çatal kadar…
- Alkolden kesinlikle uzak durun.
- Bira, rakı, viski gibi alkollere nazaran şarap biraz daha masum gibi görünse de onu da çok seyrek ve sadece 1 kadeh olacak şekilde tüketin.
