Üzüntü ve stres, üşütme astımı tetikleyen durumlar arasında. Ayrıca astım nedeniyle oluşan şikayetler de var. Bunlardan ikisi astım krizlerine bağlı olarak oluşan tansiyon ve çarpıntı şikayetleri. Diğer yandan reflü ile astım arasında da bir ilişki var. Alerjik astımda ise alerjenlere maruziyet atakların çok daha sert geçmesine yol açıyor. İşte astım hastalarının mutlaka bilmesi gerekenler… Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Füsun Soysal, anlattı.
Astım kontrol altında tutulmaz ve iyi tedavi edilmezse kronikleşiyor. Kronik astımda krizler sıklaşıyor, kriz aralarında da hasta normal sağlıklı halini sürdüremiyor. Astım hastalarında akciğerler ve bronşlarda kalıcı değişiklikler oluşuyor. Tedaviye yanıt alınması daha zorlaşırken, tedaviyle düzelme de daha sınırlı hale geliyor.
Bir diğer yandan astım hastalarında hem astımı tetikleyen hem de astım sonucunda görülen bazı durumlar var. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Füsun Soysal, ASTIM başlıklı geniş yazı dizisinde anlattı.
ŞİDDETLİ ÜŞÜTME İLE ASTIM İLİŞKİSİ
- Üşütme, soğuk algınlığı, diğer bir değişle solunum yolu enfeksiyonları astımın ortaya çıkmasında tetikleyici faktör olarak rol oynuyor.
- Solunum yolu enfeksiyonları, bronşlardaki duyarlılığı artırarak bronşların daralmasına yol açıyor. Bronşlarda iltihabi hücre birikimine neden oluyor.
- Bu da öksürük, balgam artışı ve nefes darlığına sebep olur.
- Bu nedenle şiddetli üşütmeye bağlı olarak ciddi astım krizleri ortaya çıkabiliyor.
SOĞUK HAVA İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Özellikle soğuk günlerde alerjik astımlı kişinin ağzından ve burnundan soğuk hava girmesini engellemesi gerekiyor. Kış aylarında artan grip, nezle gibi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı önlem alınmalı çünkü bu enfeksiyonlar astım krizinin tetiğini çekebiliyor.
SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINDA KORUNMAK İÇİN
- Mümkün olduğunca kalabalık ve kapalı ortamlardan kaçının.
- Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için iyi uyuyun.
- Beslenmenize dikkat edin.
- Kirli havaya ve sigara dumanına maruz kalmayın.
MEVSİMLER İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Astımlılar için özellikle ilkbahar ve sonbahar ayları tehlikeli. Polenlerin veya nemin arttığı günlerde astım krizleri riski artar. Fakat bu, kış aylarının güvenli olduğu anlamına gelmiyor. Kış aylarında yaşanan sisli ve kirli hava da astım riski yaratır. Özellikle kapalı ortamlarda geçirilen sürenin artmasıyla koku ve toza maruziyet artar. Bunlar da astım krizini tetikler. Bu arada soğuk hava astım krizini tetikleyen bir etkendir.
ASTIM İLE İLAÇLARIN İLİŞKİSİ
- Aspirin ve bazı antiromatizmal ilaçlar astım krizlerini ortaya çıkarabiliyor.
- Yine bazı antibiyotikler, kalp ve tansiyon tedavisinde kullanılan ilaçların bir kısmı ve bazı göz damlaları astımı tetikleyebiliyor.
ÇARPINTI İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Astımlı hastalarda özellikle nefes darlığı esnasında çarpıntı şikayetine sık rastlanıyor. Krizler sırasında, yeterli oksijen alamama sonucunda kalp atışı hızlanması ve ritim bozukları olabiliyor. Ancak çarpıntıdan yakınan hastalarda, bu şikayetin kalple ilgili olmadığından emin olmak için kardiyak (kalple ilgili) araştırmalar gerekiyor.
KALP HASTALIKLARI İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Nefes darlığı bazen kalp hastalıklarına bağlı ortaya çıkabiliyor. Temelinde bir kalp hastalığı olan hastadaki nefes darlığını ‘kardiyak astım’ olarak nitelendiriliyor.
TANSİYON İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Tansiyon yüksekliği, astımın bir özelliği ya da belirtisi değil. Ancak astım krizi esnasında hastanın sıkıntılı ve stresli durumu tansiyonun yükselmesine neden oluyor. Nefes darlığının rahatlamasıyla beraber tansiyonda düşme gözleniyor.
ASTIM İLE YORGUNLUK VE HALSİZLİK İLİŞKİSİ
Astımlı hasta, krizler esnasında ve sonrasında yorgunluk, halsizlik, bitkinlik hissediyor. Nefes darlığı ve öksürük nöbetleri özellikle gece geliyor ve hastayı uykusuz bırakıyorsa halsizlik, yorgunluk artıyor. Bunun nedeni hastaların yeterli oksijeni alamaması, doku ve organlara yeteri kadar oksijen gitmemesi.
ASTIM İLE ÜZÜNTÜNÜN İLİŞKİSİ
Stres ve üzüntünün direkt olarak astıma yol açıcı bir etkisi yok. Ancak üzüntü, astım krizlerini tetikleyici etki yapıyor, krizlerin şiddetini artırıyor.
Stres, astımın kontrolünü zorlaştırır. Bu nedenle yoğun stres yaşayan hastaların psikolojik destek alması yarar sağlayabiliyor.
REFLÜ İLE ASTIMIN İLİŞKİSİ
- Reflüde mide asidi yemek borusuna, geriye doğru kaçar. Çeşitli araştırmalar, astımlı hastalarda reflüye çok sık rastlandığını ve reflünün astım krizlerini artırdığını gösteriyor.
- Ayrıca reflü şiddetli öksürük krizlerine de yol açıyor.
- Özellikle gece uyurken, mide asidinin yukarı doğru kaçması, küçük miktarlarda solunum yollarında emilmesi astım krizlerini tetikleyebiliyor.
- Bu anlamda reflü ile astım krizleri arasında çok yakın bir ilişki var diyebiliriz. Ancak ‘reflü mü astımı tetikliyor, yoksa astımlı hastada mı reflü ortaya çıkıyor?’ konusu tam netleşmedi.
- Astımlı hastada, akciğerlerin, karın kaslarını aşağıya doğru iterek, mide girişindeki kası gevşettiği ve reflüye neden olduğu düşünülüyor.
- Burada tek başına reflü veya tek başına astım tedavisi yeterli olmuyor. Çoğu zaman reflü ve astımın birlikte tedavi edilmesi gerekiyor.
YAŞLILIK İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Yaşın ilerlemesiyle birlikte tüm vücutta olduğu gibi akciğerlerde de birtakım olumsuz değişiklikler oluyor. Akciğerin esnekliği ve kapasitesi azalıyor. Bronşlara giren ve çıkan hava miktarı kısıtlanıyor. Astımı olan yaşlılarda göğüs kafesi fıçı şeklini almaya başlıyor. Akciğerlere giren hava, yeterli şekilde çıkmadığı için akciğer içindeki hava miktarı artıyor. Kişi bir de sigara içiyorsa bu belirtiler daha çarpıcı ortaya çıkıyor. Ek olarak sigaranın akciğer dokusu üzerinde olumsuz etkisi görülüyor.
KORONAVİRÜS İLE ASTIM İLİŞKİSİ
Astımınızın olması sizin koronavirüsü daha kolay almanıza ya da enfeksiyona daha dirençsiz olmanıza yol açmıyor Fakat koronavirüs de dahil solunum yoluyla bulaşan enfeksiyonlar astım ataklarını tetikleyebiliyor. Yine ağır astımlılar hastalığı daha ağır geçirebiliyor. Özellikle de ileri yaştakiler…
Bu nedenle hastalığı kontrol altında tutmak için ilaçların düzenli kullanılması, maske, sosyal mesafe ve hijyen kurallarına maksimum özen gösterilmesi gerekiyor.
ALERJİ İLE ASTIM ARASINDAKİ İLİŞKİ
Astım genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkıyor. Genetik faktörleri değiştirmek ya da ortadan kaldırmak mümkün değil. Ancak çevresel faktörlerden korunmak ve bunları olabildiğince ortadan kaldırmak mümkün. Alerjenlerden uzak kalmak astımın kontrolünde en önemli etkenlerden biri. Bu şekilde astımın şiddetlenmesi engellenebiliyor, astım krizleri önlenebiliyor. Elbette, düzenli ve bilinçli bir tedavi de astımın kontrolünde çok önemli…
ALERJİK ASTIMDAN KORUNMANIN YOLLARI
- Alerjiyi tetikleyebilecek her türlü etkenden uzak durun.
- Polenlerin arttığı mevsimlerde, özellikle polenlerin yoğun olduğu sabah saatlerinde evin kapı ve pencerelerini kapalı tutun.
- Uzun süre dışarıda kalmayın.
- Evde hayvan beslemeyin.
- Evde sigara içilmesini engelleyin.
- Ev ve arabanızda parfüm ya da koku veren spreyler kullanmayın.
- Yatak odanızda duvardan duvara halı, kadife perde, yün yorgan kullanmayın.
- Ev içinde çamaşır kurutmayın.
- Evinizi çok iyi havalandırın.
- Sentetik yatak malzemeleri kullanın.
- Hava ve ani ısı değişiminden kaçının.
- Tozlu, dumanlı ortamlarda bulunmayın.
