Demir eksikliği dünyada en sık görülen anemi yani kansızlık türü olarak biliniyor. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde demir eksikliğine bağlı anemi oranları oldukça yüksek seyrediyor. Vücutta demirin eksik olduğu durumlarda anemi oluşuyor ve buna bağlı olarak da ‘’demir eksikliği anemisi’’ tanısı konuluyor. İstatistiklere göre dünyada kadınların % 35’inde, erkeklerin % 20’sinde ve hamilelerin %50’sinde demir eksikliği anemisi yani kansızlık görülüyor. Peki vücudunuzdaki demir depolarının azaldığını nasıl anlayabilirsiniz?
Saç dökülmesinden halsizliğe, tırnakta kırılmalardan cinsel isteksizliğe kadar pek çok soruna yol açan demir eksikliği dünyada en sık görülen kansızlık türü (anemi) olarak biliniyor.
Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde demir eksikliğine bağlı anemi oranları oldukça yüksek seyrediyor.
Vücutta demirin eksik olduğu durumlarda anemi oluşuyor ve buna bağlı olarak da ‘’demir eksikliği anemisi’’ tanısı konuluyor.
İstatistiklere göre dünyada kadınların % 35’inde, erkeklerin % 20’sinde ve hamilelerin %50’sinde demir eksikliği anemisi yani kansızlık görülüyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Tülay Kadıoğlu, ferritin eksikliği ve tedavisi konusunda bilgi verdi.
Vücudun demir deposu: Ferritin
Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerine rengini veren oksijenin kanda taşınmasını sağlayan bir protein. Demir de hemoglobinin temel yapısına giren bir element ve akciğerden alınan oksijenin hemoglabine bağlanarak dokulara aktarılmasında büyük önem taşıyor.
- Beslenme yolu ile alınan besinlerden vücuda demir minerali girişi gerçekleşiyor.
- Demir minerali metabolizma ve hücre içi-dışı reaksiyonlar için oldukça önemli bir mineral.
- Ferritin de demiri vücutta depolayan ve salınımını kontrol eden bir protein kompleksi. Bu anlamda vücudun demir deposu olarak da tanımlanıyor.
Normal ferritin değeri yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösteriyor
Ferritin eksikliği, vücutta bulunan demir deposu seviyesinin düşüklüğünü gösteriyor. Normal ferritin değeri, yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösteriyor. Buna göre normal olarak kabul edilen ortalama değerler şu şekilde:
- Erkeklerde 20-500 ml/ng
- Kadınlarda ise 20-200 ml/ng
Kadınlarda erkeklere göre aylık âdet kanamaları nedeni ile kısmi olarak daha düşük olarak tespit edilebiliyor.
Çocuklarda olması gereken ideal demir değerleri
Çocuklarda ideal ferritin düzeyleri değişkenlik gösteriyor. Ortalama alarak aşağıdaki değerlerde olması bekleniyor.
- Yeni doğan bebeklerde 25- 200 ng/ml
- 1 aylık bebeklerde 200 ile 600 ng/ml
- 2- 5 aylık bebeklerde 50- 200 ng/ml
- 6 aylık bebekler ile 15 yaş arası çocuklarda 7-142 ng/ml
Az miktarda düşüklük belirti vermeyebilir
Ferritin eksikliği vücutta ölçülen ferritin değerinin belirtilen normal seviyelerden aşağıda olması durumuna deniyor. Bu tablo vücutta demir eksikliği olduğunu gösteriyor.
Demir minerali özellikle kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve oksijenin taşınmasından sorumlu olan hemoglobin molekülünün üretimi için gerekli. Demirin vücutta yeterli miktarda bulunmaması sonucu kırmızı kan hücrelerinin doku ve organlara taşıdığı oksijen miktarı azalıyor.
Buna bağlı olarak doku ve organların yeterince oksijenlenememesi sonucu işleyişleri bozuluyor.
Demir eksikliği sonucunda bazı belirtiler ortaya çıkıyor ancak ferritin düşüklüğü az ya da orta miktarda ise herhangi bir belirti göstermeyebiliyor. Ağır demir eksikliği ise çok daha fazla belirti görülüyor.
Ferritin eksikliği belirtileri
- Halsizlik ve yorgunluk
- Sabahları uyanmakta zorluk ve sürekli uyku hali
- İştahsızlık
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Kulak çınlaması
- Üşüme hissi
- Unutkanlık, sinirlilik
- Enerji kaybı
- Konsantrasyon ve odaklanma problemleri
- Saç dökülmesi
- Tırnaklarda kırılma ve çizgili görünüm
- Kaşıntı
- Cilt renginde ve gözlerde solukluk ve sarılık
- Eklem ve kas ağrıları
- Huzursuz bacak sendromu
- El ve ayaklarda uyuşma hissi
- Toprak ve kireç yeme isteği
- Cinsel isteksizlik
- Kilo vermekte güçlük
Tedavide kansızlığa neden olan etkenin bulunması önem taşıyor
Ferritin düşüklüğü tespit edilmesi durumunda mutlaka altta yatan nedenin aydınlatılması gerekiyor. Çünkü bu durum başka bir hastalığın habercisi de olabiliyor.
Demir eksikliği nasıl tedavi edilir?
- Tedavide hastanın durumuna ve değerlerine göre değişkenlik gösterecek şekilde tablet, şurup ya da damardan (intravenöz) demir takviyeleri planlanabilir.
- Tedavi sürecinin yakından takibi ve yarıda kesilmemesi oldukça önemlidir.
- Ortalama 3-6 ay kadar süre ile tedaviye devam etmek gerekmektedir. Tedaviyi yarıda kesmek tekrarlayan demir eksikliğine neden olabilmektedir.
- Medikal tedavinin yanı sıra hastanın beslenmesi de demir eksikliğine göre planlanmalıdır.